Rak piersi w Polsce

Konieczna poprawa organizacji leczenia

Krystyna Knypl

Unia Europejska od 11 lat zaleca krajom członkowskim tworzenie sieci ośrodków kompleksowego leczenia raka piersi – Breast Units. Polska konsekwentnie te zalecenia ignoruje. Efekt? Odsetek 5-letnich wyleczeń raka piersi w Polsce jest o 10% niższy od średniej Unii Europejskiej.

uniawzywaDSC02782 200

W grudniu 2014 r. w Centrum Konferencyjnym Zielna w Warszawie odbyła się konferencja poświęcona konieczności zmiany modelu leczenia raka piersi w Polsce oraz warsztaty dedykowane placówkom zainteresowanym pozyskaniem akredytacji Breast Units Międzynarodowego Towarzystwa Senologicznego SIS.

Koncepcja tworzenia sieci wielodyscyplinarnych ośrodków leczenia raka piersi powstała w 1998 roku, po konferencji European Breast Cancer we Florencji. Europejskie Towarzystwo EUSOMA (European Society of Mastology / European Society of Breast Cancer Specialists) opracowało wówczas standardy leczenia raka piersi obejmujące tworzenie wyspecjalizowanych ośrodków i jednolitych procedur kompleksowego leczenia, tzw. Breast Units. Taki model został uznany za optymalny zarówno pod względem skuteczności terapii, jak i zaspokajania pozamedycznych potrzeb chorych kobiet.

Dlatego Unia Europejska, w rezolucjach z 2003, 2006, 2008, 2012 r., w Deklaracji PE nr 71 z 2010 roku i raporcie z 2014 r., wzywa państwa członkowskie do utworzenia do 2016 r. sieci interdyscyplinarnych ośrodków leczenia raka piersi zgodnie z wytycznymi UE, ponieważ leczenie w tego typu ośrodkach niewątpliwie zwiększa szanse przeżycia i podnosi jakość życia. Ponadto Unia Europejska wzywa Komisję do przedstawiania co dwa lata sprawozdania z postępów w tej sprawie. Gdy inne państwa wdrażały systemy standaryzacji leczenia raka piersi, Polska nie podejmowała żadnych działań.

Czym się różni Breast Unit od tradycyjnego ośrodka?

Breast Unit, w odróżnieniu od tradycyjnego ośrodka onkologicznego, to jednostka wyspecjalizowana w kompleksowym leczeniu raka piersi we wszystkich stadiach choroby, oferująca optymalne metody terapii. Aby uzyskać status BU, przyznawany przez międzynarodowe towarzystwa naukowe, ośrodek musi spełniać restrykcyjne wymagania akredytacyjne.

Akredytowane BU są zobowiązane m.in. do organizowania cotygodniowych multidyscyplinarnych konsyliów (z udziałem radiologa, patomorfologa, chirurga onkologa, chirurga plastyka, onkologa klinicznego, radioterapeuty, wykwalifikowanej pielęgniarki), na których omawiane są wszystkie możliwości terapeutyczne dla co najmniej 90% pacjentek leczonych w ośrodku. Leczenie jest nadzorowane przez koordynatora. Ośrodek BU musi też przestrzegać wymogów czasowych – np. oczekiwanie na wynik mammografii nie powinno trwać dłużej niż 5 dni. Niezwykle ważne jest doświadczenie ośrodka, uwarunkowane wysoką liczbą wykonywanych procedur, m.in. w pracowni radiodiagnostyki czy patomorfologii.

Do podstawowych standardów jakościowych BU należą także: tworzenie i aktualizowanie algorytmów postępowania diagnostyczno-terapeutycznego oraz tworzenie bazy danych umożliwiającej przeprowadzanie audytów i kontroli jakości świadczonych usług.

Programy akredytacyjne cechuje powszechność i jednolitość

Powszechność oznacza, że każda pacjentka niezależnie od miejsca zamieszkania powinna mieć dostęp do wysokiej jakości diagnostyki i leczenia raka piersi. Zgodnie z wytycznymi jeden ośrodek BU powinien obejmować populację 350 000-650 000 mieszkańców (optymalnie 500 000), co w 40-milionowym państwie oznacza konieczność stworzenia sieci około 80 ośrodków. Jednolitość – gwarantuje te same wskaźniki jakościowe we wszystkich ośrodkach BU.

Do tej pory Międzynarodowe Towarzystwo Senologiczne akredytowało jeden ośrodek BU w Polsce – Zachodniopomorskie Centrum Onkologii w Szczecinie. Zgodnie z założeniami SIS akredytacja jest przyznawana na 5 lat, podczas których placówka jest poddawana kontroli. Akredytację można przedłużyć o kolejne 5 lat, pod warunkiem zapewnienia tych samych wymaganych standardów jakości i kompleksowości leczenia raka piersi.

W akredytowanych przez SIS ośrodkach Breast Units:

- pacjentki otrzymują informację o rozpoznaniu choroby podczas bezpośredniej rozmowy

- rozpoznanie histologiczne jest znane w 90% przypadków przed operacją

- u pacjentek z małym guzem przeprowadzany jest zabieg oszczędzający (70-80% przypadków)

- mastektomia jest zarezerwowana dla pacjentek preferujących ten zakres operacji, dotyczy również kobiet z dużym guzem i wysokim ryzykiem nawrotu choroby

- wszystkie chore są informowane o możliwości wykonania rekonstrukcji jednoczesnej lub odroczonej.

Poza ośrodkiem w Szczecinie 19 innych placówek jest zainteresowanych pozyskaniem akredytacji SIS.

Fot. Krystyna Knypl