Witamina K u noworodków i niemowląt

fakty, mity i hity

Krystyna Knypl

Nie wszystkim wiadomo, choć fakt to banalny, że dzisiejszy świat jest ekstremalnie sprawdzalny – tak mi się niechcący zrymowało, ale dalej będzie prozą i powagą, która obowiązuje w uczonych dysputach.

Nadal toczy się w środowisku lekarskim wymiana poglądów w związku z próbą zmiany sposobu dawkowania witaminy K u noworodków i niemowląt. Już, już miały wejść w życie nowe „zalecenia” (grupa pediatrów opublikowała artykuł, nazywając go zaleceniami), ale – pech to prawdziwy – środowisko rozpoczęło dyskusję na ten temat. Mimo prób wyciszenia dyskusja trwa. Co więcej, 2 maja 2016 r. opublikowano w „Pediatrics” wyniki takiej podaży witaminy K u dzieci z wrodzoną atrezją dróg żółciowych, które mają być głównymi beneficjentami tej profilaktyki.
Wobec nieskuteczności podaży doustnej zarówno w dawce 25 µg, jak i 150 µg, autorzy holenderscy stwierdzają, że rekomendowana jest tylko jednorazowa dawka domięśniowa.

Jak jest na świecie z witaminą K?

Wrzucamy sobie w Google niczym nasi pacjenci hasło „Prophylactic Dosing of Vitamin K to Prevent Bleeding” i na pierwszej pozycji wyświetla się nam adres do poradnika w tej sprawie: http://newborns.stanford.edu/VitaminK.html,napisanego przez lekarzy z wydziału medycznego Uniwersytetu w Stanford. Czym może poszczycić się ta uczelnia? Ano ma ona najwyższe finansowanie przez Narodowe Instytuty Zdrowia (NIH), 31 jej pracowników jest członkami National Academy of Science, 41 jest członkami Institute of Medicine oraz ma długą listę osiągnięć naukowych – do poczytania pod adresem http://med.stanford.edu/school/facts.html.

Ci światowej sławy lekarze piszą w krótkich żołnierskich słowach tak:

Podstawowe dane

# Witamina K jest niezbędnym czynnikiem do syntezy czynnika II (protrombiny) VII, IX i X układu krzepnięcia

# witamina K jest niewykrywalna w krwi pępowinowej

# Lactobacillus, który jest pierwotną florą bakteryjną przewodu pokarmowego u noworodków karmionych piersią, nie syntetyzuje witaminy K

# mleko kobiece zawiera małe ilości witaminy K.

Podstawy problemu klinicznego

# w wyniku niedoboru witaminy K może rozwinąć się krwotoczna choroba noworodków, zwana w języku angielskim Vitamin K Deficiency Bleeding (skrót VKDB)

# częstość występowania VKDB jest różna: od 0,001 do 1,5% w zależności od badanej populacji, sposobu karmienia niemowlęcia (pierś v. mieszanki mleczna); karmienie mieszanką mleczną ochrania niemowlę, bo mieszanki zawierają suplement witaminy K

# choroba może wystąpić jako postać wczesna w ciągu pierwszych 24 godzin, jako postać klasyczna w ciągu 2...7. doby lub jako postać późna między 2 tygodniem a 6 miesiącem

# objawy VKDB są różne – może wystąpić krwawienie z pępka, w przewodzie pokarmowym, w miejscach wkłuć, na śluzówkach, w obrębie jamy brzusznej; najgroźniejsze w skutkach jest krwawienie domózgowe; potwierdzenie choroby odbywa się przez wykonanie oznaczenia czynników układu krzepnięcia; leczenie w warunkach szpitalnych polega na uzupełnieniu brakujących czynników krzepnięcia

# wystąpieniu choroby sprzyja przyjmowanie przez matkę leków interferujących z metabolizmem witaminy K, takich jak phenytoin, phenobarbital, karbamazepina; także leków przeciwzakrzepowych (coumadin, aspiryna) lub cefalosporyny.

Profilaktyka i ciekawostki

Podaje się 0,5…1 mg domięśniowo po urodzeniu.

Jeżeli rodzice nie wyrażają zgody na podanie zastrzyku, podaje się witaminę K doustnie, ale nie ma dowodów naukowych na to, że takie postępowanie jest skuteczne.

W Stanach Zjednoczonych nie ma zarejestrowanej witaminy K doustnie dla dzieci.

Tymczasem u nas próbowano wdrożyć 6-krotne zwiększenie dawki witaminy K. Holandia już wie, że to nie działa. Czy każdy kraj musi przekonywać się o tym na własnej populacji niemowląt? Nie musi!

Biznes Big Suplement najpewniej straci rynek holenderski w następstwie wyników ogłoszonych w „Pediatrics”. Polskiego rynku nie pozyska!

Krystyna Knypl