Wirusy są nieprzewidywalne

HorrorBusSeul400                                                            Przed laty w Seulu

Nie sposób przewidzieć ich zachowań ani rozmiaru ewentualnych dewastacji, które są w stanie spowodować. Przemieszczają się w przestrzeni publicznej w trudny do przewidzenia sposób, opanowując organizmy ludzi i zwierząt.

Nikt z organizatorów seminarium, które odbyło się w Nowym Jorku 18 września 2019 roku (http://gazeta-dla-lekarzy.com/index.php/wazniejsze-nowosci/882-symulacja-epidemii-koronawirusa-event-201-niepokojaco-podobna-do-rzeczywistosci), nie był w stanie przewidzieć, jak proroczo wybrano patogen do scenariusza ćwiczeń Event 201 – odzwierzęcego koronawirusa namnażającego się początkowo w ubogich i zatłoczonych dzielnicach brazylijskiego miasta, z czasem przenoszącego się do bogatszych dzielnic oraz innych krajów na całym świecie.

Na proroczym seminarium się nie skończyło... Nakładem Johns Hopkins Bloomberg School of Public Health wydano kilka publikacji omawiających zagadnienie globalnej pandemii spowodowanej przez wirusy. Najważniejsze z nich to:

# Global catastrophic biological risks (https://www.amazon.com/Catastrophic-Biological-Current-Microbiology-Immunology-ebook/dp/B0824LSW9N/ref=sr_1_1?keywords=global+biological+catastrophic+risk&qid=1580958946&sr=8-1#reader_B0824LSW9N), książka, w której opisano, co nam grozi w razie wybuchu wojny z wykorzystaniem broni biologicznej

# The characteristics od pandemoc pathogens (http://www.centerforhealthsecurity.org/our-work/pubs_archive/pubs-pdfs/2018/180510-pandemic-pathogens-report.pdf), specjalny raport o groźnych patogenach wydany przez grono ekspertów.

To trudne zadanie przewidzieć, jaki patogen w przyszłości może być odpowiedzialny za pandemię. Dotychczasowe znane masowe zagrożenia biologiczne niekoniecznie muszą się powtórzyć w myśl zasady, że nic dwa razy się nie zdarza. Z tego powodu autorzy postanowili stworzyć nowy paradygmat, czyli zbiór pojęć i teorii tworzących postawy danej nauki.

Global Catastrofic Biological Risk (GCBR), czyli ryzyko globalnej katastrofy biologicznej jest przedmiotem analizy w obu publikacjach. Wykorzystano trzy metody zbierania danych:

# przegląd piśmiennictwa naukowego na temat GCBR

# wywiady ze 120 ekspertami z tej dziedziny

# zorganizowano pandemic pathogen meeting.

Na podstawie tych danych ustalono, że patogen GCBR powinien:

# mieć zdolność przenoszenia się z człowieka na człowieka

# powodować wysoką śmiertelność

# umieć omijać układ odpornościowy człowieka

# powodować zmiany w organizmie, z którymi układ odpornościowy nie potrafi walczyć

# szerzyć się drogą oddechową

# osoba zarażona patogenem GCBR powinna zarażać innych ludzi już w okresie bezobjawowym.

Warunki te najlepiej spełniają wirusy RNA (https://pl.wikipedia.org/wiki/Kwasy_rybonukleinowe#/media/Plik:Por%C3%B3wnanie_DNA_i_RNA.png) – szybko się namnażają, mają dużą zdolność mutacji (większą niż wirusy DNA), nie ma te wirusy skutecznych leków.

Niekiedy niszczącą siłę wirusów wzmagają groźne czynniki zewnętrzne – tak było z wybuchem epidemii cholery w Jemenie w 2017 roku, gdy trwała tam wojna.

Co robić, aby zapobiec globalnej epidemii? Optymalne byłoby wynalezienie szczepionki; podczas warsztatów zorganizowanych przez Johns Hopkins Bloomberg School of Public Health stwierdzono, że takiej szczepionki nie ma: „Vaccines against RNA respiratory viruses should be pursued with increased priority, as no highly efficacious vaccines, including against influenza, are commercially available today”.

Konieczne jest szybkie opracowanie leków przeciwwirusowych, zwłaszcza przeciwko koronawirusom (SARS, MERS, 2019-nCoV) przenoszonym drogą oddechową.

Mamy leki przeciwko wirusom grypy – amantadyna, rimantadyna, zanamivir, oseltamivir i peramivir, ale nie mamy leków przeciwko innym koronawirusom. Rybavirin jest zarejestrowany przez FDA do leczenia infekcji wirusem RSV, ale jego skuteczność jest niska, a tolerancja słaba. Konieczne są badania w kierunku wykorzystania przeciwciał monoklonalnych w leczeniu infekcji spowodowanych przez koronawirusy. Jak dotychczas jest zarejestrowany przez FDA pawalizumab do leczenia dzieci z wysokim ryzykiem infekcji.

W dawnych latach bakterie stanowiły zagrożenie nr 1 dla zdrowia publicznego, ale dzięki odkryciu sulfonamidów (1935), penicyliny (1942) i następnych antybiotyków zagrożenie infekcjami bakteryjnymi na skalę globalną znacząco zmalało. Inne patogeny, jak na przykład grzyby, nie stanowią takiego zagrożenia z powodu mniejszych możliwości przenoszenia się oraz namnażania w porównaniu z wirusami.

Kurs WHO o ostrej niewydolności oddechowej w przebiegu infekcji koronawirusem znajduje się pod adresem: https://openwho.org/courses/severe-acute-respiratory-infection. 

Dr n. med. Krystyna Knypl

Fot. Krystyna Knypl

GdL 3_2020