Medycyna narracyjna czyli jaka?

Krystyna Knypl

Medycyna nie jedno ma imię… Przed kilku laty  wybrałam się na konferencję
„Komunikacja w medycynie” zorganizowaną przez Warszawski Uniwersytet Medyczny. Do uczestnictwa zachęciła mnie dr Marta Florea, nasza autorka oraz członkini kolegium redakcyjnego GdL, która przedstawiała na tej  konferencji referat.Marta uczestnictwo konf

Marta uczestnictwo konf 2

Ciekawa tematyka obrad, znani oraz nowo poznani organizatorzy konferencji pozostają do dziś w mojej serdecznej pamięci. Z prof.Tomaszem Pasierskim pracowaliśmy w Państwowym Szpitalu Klinicznym nr 1 w warszawie przy ul. Nowogrodzkiej 59.

Podczas konferencji poznałam  dr Antoninę Doroszewską, u której dziadka prof. Witolda Doroszewskego ( https://pl.wikipedia.org/wiki/Witold_Doroszewski#%C5%BByciorys) studiowała na wydziale polonistyki w latach 50 tych ubiegłego wieku, moja matka Halina z Hublewskich Łapińska. ( https://gazeta-dla-lekarzy.com/index.php/51-artykuly-redaktor-naczelnej/1627-historyczne-dzwonki-u-drzwi-w-mojej-rodzinie).

Halina Lapinska okl pracy magisterskiej660

Podczas konferencji poznałam także dr Martę Chojnacką – Kuraś z Uniwersytetu Warszawskiego http://zbg.polon.uw.edu.pl/index.php/pracownicy-zakladu/dr-marta-chojnacka-kuras/ , autorkę ciekawej pracy „Semantyka bólu we współczesnej polszczyźnie” a także redaktor naukową książki „Medycyna narracyjna”.

Medycyna narracyjna. Opowieści o doświadczeniu choroby w perspektywie medycznej i humanistycznej – EBOOK

Problemy z definicją

Termin medycyna narracyjna ma wiele definicji tworzonych przez towarzystwa naukowe, badaczy i przegląd literatury naukowej wskazuje, że nie ma jednoznacznej definicji ani też chęci jej ujednolicenia.

Definicja wypracowana w 2014 r. przez komitet międzynarodowych ekspertów brzmiała, że NBM jest podstawowym narzędziem do pozyskania, zrozumienia i zintegrowania różnych punktów widzenia wszystkich uczestników mających rolę w doświadczeniu choroby. (…) - trudno o bardziej zagmatwaną definicję! Brak jasnej definicji stwarza wiele problemów – pisze G.Zaharias w artykule zatytułowanym What is narrative-based medicine?  https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5851389/

Inną definicję spotkamy w wikipedii: Medycyna narracyjna to dyscyplina polegająca na zastosowaniu umiejętności analizy literatury do prowadzenia wywiadów z pacjentami .Podstawowym założeniem medycyny narracyjnej jest to, że sposób, w jaki pacjent mówi o swojej chorobie lub problemie jest podobny do opowieści literackiej, w której relacja ma "fabułę" (jak odnoszą się do tego, co się dzieje) z "postaciami" (siebie i innych w ich życiu) i jest wypełniona "metaforami" (obrazowymi, emocjonalnymi i symbolicznymi sposobami mówienia), a zaznajomienie się z historiami literackimi ułatwia zrozumienie historii, które przynoszą pacjenci ( https://en.wikipedia.org/wiki/Narrative_medicine).

Jeszcze inna definicję znajdziemy na stronie Oxford medicine on line, cyt: Medycyna narracyjna to praktyka kliniczna wzmocniona złożonymi umiejętnościami narracyjnymi, które wyposażają pracowników służby zdrowia w zdolność rozpoznawania, przyswajania, interpretowania i podejmowania działań dzięki opowieściom pacjentów i współpracowników o chorobie. Medycyna narracyjna, założona w 2000 r. na Uniwersytecie Columbia przez autorów niniejszego tomu, dostarcza rygorystycznych ram koncepcyjnych i praktycznych metod klinicznych w celu zwiększenia dokładności i zakresu wiedzy klinicystów o ich pacjentach oraz pogłębienia ich partnerstwa terapeutycznego. Książka ta przedstawia poglądy autorów, wzbogacone przez współpracę z ogólnoświatową siecią współpracowników, na temat funkcjonowania narracyjnych, relacyjnych i refleksyjnych procesów opieki zdrowotnej. Teoria literatury, narratologia, filozofia kontynentalna, teoria estetyczna i studia kulturowe dostarczają intelektualnych podstaw medycyny narracyjnej, podczas gdy praktyka podstawowej opieki zdrowotnej, opieka skoncentrowana na pacjencie, psychoanaliza i praktyka interprofesjonalna dostarczają podstaw klinicznych.

Książka przedstawia zarówno zasady, jak i praktykę centralnych założeń tej dyscypliny - relacyjności i emocji, filozofii ucieleśnienia, etyczności, pedagogiki uczestniczącej, uważnej lektury, kreatywności i praktyki klinicznej. Każda część tego tomu wyjaśnia konceptualne podstawy swojego tematu i demonstruje pedagogiczne lub kliniczne metody wprowadzania tych zasad w życie. Medycyna narracyjna rozwinęła się od czasu swojego powstania w międzynarodowy ruch obejmujący wiele dyscyplin zawodowych, pacjentów, rodziny i instytucje.Nadrzędnym celem medycyny narracyjnej jest poprawa skuteczności opieki zdrowotnej. Ten tom przedstawia standardy teorii i praktyki tej dziedziny jako przewodnik dla wszystkich, którzy obecnie przyłączają się do tego twórczego zaangażowania w poprawę opieki zdrowotnej dla wszystkich.

Źródło: https://oxfordmedicine.com/view/10.1093/med/9780199360192.001.0001/med-9780199360192 ,

Gdyby słowa te czytał  prof. Witold Eugeniusz Orłowski, autor ponadczasowo cennego dzieła Nauka o chorobach wewnętrznych (8 tomów, 1949–1958) pewnie dostałby  co najmniej tachykardii.

<a href=

Źródło ilustracji: https://pl.wikipedia.org/wiki/Witold_Eugeniusz_Or%C5%82owski#/media/Plik:Witold_Eugeniusz_Or%C5%82owski.jpg

 Profesor był kierownikiem II Kliniki Chorób Wewnętrznych Akademii Medycznej w Warszawie, przy ul. Nowogrodzkiej 59, w której zdawałam egzamin z interny, odbywałam staż podyplomowy, realizowałam moja pracę doktorską, a jego uczniowie byli moim nauczycielami medycyny. Szkic postępowania lekarskiego w klinice chorób wewnętrznych - mała podręczna pomoc do badania pacjenta była  w kieszeni fartucha każdego studenta medycyny i młodego lekarza.

Szkic postępowania Lekarskiego w Klinice Chorób Wewnętrznych

Sugestia, że dopiero w 2016 roku w Oxfordzie odkryto jak należy rozmawiać z pacjentem brzmi humorystycznie. Sorry, ale nie dla mnie te opowieści, mocno dziwnej treści. Po całkiem udanym zawłaszczeniu przez Big Medical Business zasad diagnozowania oraz leczenia, nadeszła pora zawłaszczania zasad jak lekarz ma rozmawiać z pacjentem. Wszelkiego rodzaju zawłaszczania to główna aktywność rewolucjonistów wszystkich epok.

Proponuję prostą definicję

Będąc lekarzem z ponad 50 letnią praktyką w zawodzie, który wysłuchał tysiące opowieści pacjentów o ich chorobach, proponuję następującą definicję:

Medycyna narracyjna to  opowieść pacjenta o chorobie, opowiedziana jego własnym językiem.

Wiele schorzeń "starej daty" ma słownictwo znane, nowe choroby mają nowe słownictwo, nową narrację. I tej właśnie nowej medycynie narracyjnej poświęcimy kilka następnych artykułów. Będą to opowieści własne pacjentów o ich Drodze przez Covid 19. Mamy nadmiar narracji podobno naukowych, biznesowych by Big Pharma & Big Vaccine, wytycznych nadmiernie ślicznych, znamienności statystycznych nazbyt licznych. Są to wszystko wypowiedzi najróżniejszych pośredników.  Na łamach GdL oddamy głos pacjentom, będą to opisy choroby  ich własnym językiem. W globalnym świecie nikogo nie zaskoczy, że niebawem przedstawimy pierwszy opis w języku angielskim...

 Odrębność języka pacjentów od oficjalnej terminologii medycznej to temat na poważne opracowanie dla językoznawców. Podczas moje pracy w poradni nadciśnieniowej słuchałam relacji pacjentów i dyskretnie notowałam na odrębnych kartkach ich nieformalne określenia. Na kartach historii choroby musiałam posługiwać się oficjalny językiem medycznym. Zasłyszane i zanotowane słowa, terminy, określenia zapisałam na moim blogu „Ze słuchu”

https://zesluchu.blogspot.com/2019/02/powiedzonka-pacjentow.html

Podzieliłam się tymi notatkami, które nazwałam „Powiedzonka pacjentów” z kolegami lekarzami na www.konsylium24.pl. Post, założony przed 12 laty cieszy się niesłabnącym zainteresowaniem,  dostępny pod linkiem dla zarejestrowanych lekarzy https://konsylium24.pl/k24/fora-dyskusyjne/hyde-park/rozmaitosci/humor-lekarski/post/4840?sort_comment=oldest. Miarą popularności postu jest 118 gwiazdek (odpowiednik lajków), niezmienna aktywność uczestników pod tym wątkiem https://konsylium24.pl/k24/fora-dyskusyjne/hyde-park/rozmaitosci/humor-lekarski/post/4840?sort_comment=oldest

Krystyna Knypl

GdL 2/2022