Leczenie tandemowe nowotworów neuroendokrynnych

Informacja prasowa

Rusza polskie wieloośrodkowe badanie kliniczne, którego projekt znalazł się wśród zwycięzców konkursu Agencji Badań Medycznych. Badacze sprawdzą skuteczność spersonalizowanego tandemowego leczenia radioizotopowego chorych na nowotwory neuroendokrynne i zaproponują nowy algorytm postępowania.

Nowotwory neuroendokrynne

Nowotwory neuroendokrynne (NEN) mają zróżnicowany obraz kliniczny. Tworzą się z komórek tak zwanego rozsianego układu endokrynnego, dlatego ich pierwotne umiejscowienie dotyczy całego organizmu. Mogą wykazywać czynność hormonalną (nowotwory hormonalnie czynne), jednak znaczna ich część nie produkuje wystarczającej ilości hormonów, by dawać charakterystyczne objawy kliniczne (nowotwory hormonalnie nieczynne).

Chociaż nowotwory neuroendokrynne są wciąż uważane za chorobę rzadką, to w ostatnich latach w wielu opracowaniach i badaniach epidemiologicznych zauważono znaczne zwiększenie wykrywalności NEN. Szacuje się, że nowotwory neuroendokrynne występują u więcej niż sześciu na 100 000 osób[1].

Terapia

Leczeniem pierwszego rzutu nowotworów neuroendokrynnych są długo działające analogi somatostatyny. Dla pacjentów ze stwierdzoną podczas tego leczenia progresją choroby terapią drugiego rzutu staje się leczenie radioizotopowe (Peptide Receptor Radionuclide Therapy, PRRT). Do PRRT używane są analogi somatostatyny znakowane radioizotopami 177Lu, 90Y lub mieszanką tych radioizotopów (tandem-PRRT) – jako tak zwana terapia tandemowa.

Algorytm postępowania

Specjaliści medycyny nuklearnej zwracają uwagę, że obecnie brak w literaturze randomizowanych badań oceniających wpływ na przeżycie całkowite stosowania tandem-PRRT, a także badań porównujących tego typu leczenie ze stosowaniem terapii z użyciem jedynie 177Lu.

Dostępna literatura może sugerować przewagę terapii tandemowej nad monoterapią, to jest terapii mieszanką dwóch izotopów nad terapią jedynie 177Lu lub jedynie 90Y, ale opracowania obejmują jedynie badania nierandomizowane, doświadczenia własne ośrodków klinicznych oraz badania na zwierzętach[2] – mówi płk prof. dr hab. n. med. Grzegorz Kamiński, Kierownik Kliniki Endokrynologii i Terapii Izotopowej Centralnego Szpitala Klinicznego Ministerstwa Obrony Narodowej Wojskowego Instytutu Medycznego w Warszawie, pomysłodawca i inicjator badania.

W związku z brakiem jednoznacznie ustalonego, zaaprobowanego przez szerokie grono użytkowników schematu leczenia, w różnych ośrodkach klinicznych stosowane aktywności i proporcje mieszanek 90Y i 177Lu są odmienne. Dlatego powstał projekt polskiego wieloośrodkowego badania klinicznego, które ma ocenić skuteczność spersonalizowanego leczenia chorych na NEN z użyciem mieszanek 177Lu-DOTATATE i 90Y- Lu-DOTATATE w porównaniu do standardowego leczenia chorych na NEN z użyciem 177Lu-DOTATATE z użyciem jednakowej aktywności promieniowania podczas każdego cyklu. Wyniki badania mają przyczynić się do opracowania zaktualizowanego algorytmu postępowania u chorych na nowotwory neuroendokrynne.

Superprecyzyjna rakieta

Jesteśmy w Wojskowym Instytucie Medycznym, dlatego aby wyjaśnić istotę badania, posłużę się terminologią wojskową. Można powiedzieć, że w walce z nowotworami neuroendokrynnymi mamy do dyspozycji baterię rakiet (analogi hormonu somatostatyny), które precyzyjnie wycelowane są w wybrany cel (obecne w nowotworze receptory somatostatynowe). Niszczącą wybiórczo nowotwór głowicą rakiety są radioizotopy itru (90Y) i lutetu (177Lu), a odpowiednią wielkość ładunku nuklearnego dobierzemy na podstawie przeprowadzonego przez fizyków jądrowych indywidualnego dla każdego chorego badania dozymetrycznego. To istota nowoczesnego spersonalizowanego leczenia celowanego. Wiemy, że NEN u poszczególnych chorych mają różną masę i gęstość receptorów. Dlatego precyzyjne wyliczenie odpowiedniej aktywności i proporcji radioizotopów jest tak istotne – wyjaśnia płk prof. dr hab. n. med. Grzegorz Kamiński.

Ocena skuteczności leczenia chorych na nowotwory neuroendokrynne z użyciem mieszanek 177Lu-DOTATATE i 90Y-DOTATATE z uwzględnieniem indywidualnej dozymetrii i personalizacji terapii pozwoli na zaproponowanie leczenia jeszcze lepiej dobranego do indywidualnych potrzeb pacjenta, bezpieczniejszego i skuteczniejszego. Badanie będzie stanowić ważny wkład polskiej medycyny i przemysłu w poprawę leczenia chorych na nowotwory neurendokrynne i rozwój nauki w tym obszarze. Będzie jednocześnie współgrało z obecnymi światowymi trendami rozwoju medycyny nuklearnej, polegającymi na użyciu tej samej cząstki, wyznakowanej różnymi izotopami (diagnostycznym i leczniczym) w leczeniu nowotworów złośliwych – teranostyką – mówi dr hab. n. med. Bogdan Małkowski, kierownik Zakładu Medycyny Nuklearnej w Centrum Onkologii im. prof. F. Łukaszczyka w Bydgoszczy, prezes Polskiego Towarzystwa Medycyny Nuklearnej.

Polskie ośrodki

W badaniu finansowanym przez Agencję Badań Medycznych pn. „Zastosowanie terapii tandemowej LutaPol/ItraPol (177Lu/90Y-DOTATATE) jako skutecznego narzędzia w leczeniu nowotworów neuroendokrynnych” weźmie udział pięć ośrodków:

Ośrodek Radioizotopów POLATOM Narodowego Centrum Badań Jądrowych
Wojskowy Instytut Medyczny
Szpital Uniwersytecki CM UJ w Krakowie
Instytut Onkologii w Warszawie
Świętokrzyskie Centrum Onkologii w Kielcach.

Biuro prasowe Polskiego Towarzystwa Medycyny Nuklearnej


[1] Yao JC i wsp. One hundred years after “carcinoid”: epidemiology of and prognostic factors for neuroendocrine tumors in 35,825 cases in the United States. J Clin Oncol 2008; 26: 3063–3072.

Öberg K i wsp. On behalf of the ESMO guidelines working group. Neuroendocrine gastro-entero-pancreatic tumors: ESMO clinical practice guidelines for diagnosis, treatment and follow-up. Ann Oncol 2012; 23: 124–130.

Trofimiuk-Muldner M i wsp. Epidemiology of gastroenteropancreatic neuroendocrine neoplasms in Krakow and Krakow district in 2007-2011. Endokrynol Pol 2017;68(1):42-46.

[2] Seregni E i wsp. Treatment with tandem [90Y]DOTA-TATE and [177Lu]DOTA-TATE of neuroendocrine tumours refractory to conventional therapy Eur J Nucl Med Mol Imaging (2014) 41:223–230

Budiawan H i wsp. Peptide receptor radionuclide therapy of treatment-refractory metastatic thyroid cancer using 90Yttrium and 177Lutetium labeled somatostatin analogs: toxicity, response and survival analysis Am J Nucl Med Mol Imaging 2014;4(1):39-52

De Jong M i wsp. Combination Radionuclide Therapy Using 177Lu- and 90Y-Labeled Somatostatin Analogs J Nucl Med 2005 Jan;46 Suppl 1:13S-7S.

Mariniello A i wsp. Long-term results of PRRT in advanced bronchopulmonary carcinoid Eur J Nucl Med Mol Imaging (2016) 43:441–452

Kunikowska J i wsp. Long-term results and tolerability of tandem peptide receptor radionuclide therapy with 90Y/177Lu-DOTATATE in neuroendocrine tumors with respect to the primary location: a 10-year study. Ann Nucl Med 2017 Jun;31(5):347-356.

GdL 5_2020