Butelka z Waszym mlekiem niezastąpionym lekiem

Od Kropli Mleka przez Lactarium do banków mleka kobiecego

Krystyna Knypl, Mieczysław Knypl

Karmienie mlekiem kobiecym propagowano w naszym kraju od dość dawna. Jednak przy próbie odtworzenia historii napotykamy wyjątkowo skromne zasoby dokumentujące działania prolaktacyjne w dawniejszych okresach.

Działalność laktacyjną w Polsce możemy podzielić na trzy okresy: pierwszy to placówki o nazwie Kropla Mleka działające w różnych miastach, m.in. w Krakowie, Łodzi, Warszawie, Zamościu. Pierwsza Kropla Mleka powstała w 1904 roku w Łodzi.

Drugi to laktaria działające przy szpitalach pediatrycznych oferujące pasteryzowane mleko kobiece.

Trzeci okres to współczesne banki mleka kobiecego.

Stosunkowo dobrze jest udokumentowany pierwszy okres tych działań w II Rzeczpospolitej. Podstawową aktywnością placówek Kropla Mleka było pasteryzowanie mleka krowiego oferowanego dla niemowląt.

Co wiemy o warszawskim laktarium?

laktDSC03990200

Laktarium było strukturą Miejskiego Szpitala Dziecięcego Saska Kępa położonego przy ulicy Niekłańskiej. Dlaczego laktarium było zlokalizowane przy ulicy Litewskiej, nie udało się nam ustalić. Mamy natomiast pewność, że tak właśnie było, dzięki pieczątce tej instytucji na małej karteczce z informacjami dla rodziców o godzinach wydawania pokarmu. Pacjentką laktarium była nasza córka Kasia. Z powodu infekcji pokarmu gronkowcem złocistym nie było możliwe karmienie piersią. Kuracja szpitalna kilkoma antybiotykami prawdopodobnie przyczyniła się do rozwoju nietolerancji mleka krowiego. W tych okolicznościach nasza lekarka z przychodni pediatrycznej w Alejach Jerozolimskich w Warszawie, dr Elżbieta Maciejewska, wystawiła skierowanie do laktarium. Pierwsza konsumpcja mleka z laktarium odbyła się 10 września 1981 roku przez mającą 35 dni, mocno spragnioną tolerowanego pokarmu Młodą Damę. Wiadomość ta została zapisana w rodzinnym pamiętniku zwanym Dziennikiem pokładowym. Objętość pierwszej porcji spożytego mleka kobiecego wynosiła 90 ml.

dziennikpokladowy lactarium400

Sporym wyzwaniem logistycznym dla całej rodziny było odbieranie mleka z laktarium. Zwykle był to obowiązek taty, czasem mamy, która z wózkiem przemierzała trasę z ulicy Niemcewicza na ulicę Litewską. Niekiedy konieczne było zaangażowanie wujka, dziadka lub cioci. Wystarczy wyobrazić sobie konieczność codziennego stawienia się w placówce o godzinie 12.00 przez wszystkie dni tygodnia przez blisko 12 miesięcy. Stopniowe rozszerzenie diety pozwoliło na zakończenie karmienia mlekiem kobiecym.

Kierowniczką laktarium była dr Irena Dłużniewska, osoba niezwykle przyjazna pacjentom i konsumentom przygotowywanego mleka. Było ono odbierane przez karetkę sanitarną z domów dawczyń, pasteryzowane i od godziny 12 do 14 odbierane przez potrzebujących.

Na zakończenie naszych wizyt w laktarium sporządziliśmy plakat z hasłem „Butelka z Waszym mlekiem niezastąpionym lekiem” i fotografią naszej córki. Gdy po zakończeniu pobierania mleka odwiedzaliśmy od czasu do czasu tę ważną w życiu naszej rodziny placówkę, plakat wisiał na honorowym miejscu w poczekalni.

Laktarium przestało istnieć w 1991 roku. Kontaktowaliśmy się z Miejskim Szpitalem Dziecięcym Saska Kępa (obecnie Szpital Dziecięcy im. prof. dr hab. med. Jana Bogdanowicza) – niestety nie zachowały się żadne dokumenty o laktarium.

Wspomnieniem naszym chcemy uchronić od zapomnienia fragment dziejów tej niezwykle zasłużonej placówki oraz jej pracowników, bardzo życzliwych dla najmłodszych dzieci.

Krystyna Knypl, Mieczysław Knypl

Laktacja – ważniejsze linki

Stanowisko Amerykańskiej Akademii Pediatrii w sprawie karmienia piersią 2012 http://kobiety.med.pl/cnol/images/cnol/Publikacje/Stanowisko%20AAP.pdf

Jak długo mleko matki zawiera przeciwciała chroniące przed infekcjami? http://pediatria.mp.pl/lista/show.html?id=92793

Składniki mleka kobiecego wspomagające układ odpornościowy https://faktyoszczepieniach.files.wordpress.com/2012/06/mwz-2006-skladniki-mleka-kobiecego-wspomagajace-uklad-odpornosciowy1.pdf

Karmienie piersią – najskuteczniejsza immunostymulacja w okresie noworodkowym http://www.zywnoscdlazdrowia.pl/08/pdf/ZDZ_biuletyn_8_02.pdf

Mleko matki jako źródło wszechstronnych komórek macierzystych http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/stem.1188/abstract

Karmienie piersią w Stanach Zjednoczonych – analiza kosztowa http://pediatrics.aappublications.org/content/early/2010/04/05/peds.2009-1616.abstract

Karmienie piersią w krajach rozwijających się http://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK38337/

Jak długo mleko matki zawiera przeciwciała chroniące przed infekcjami? http://pediatria.mp.pl/lista/show.html?id=92793

Standardy postępowania z donoszonym noworodkiem na sali porodowej http://szkolazimowa.eu/uploads/materialy/otwarcie/2_dr_Nowicka_standardy_post%C4%99powania.pdf

Banki mleka http://www.um.warszawa.pl/sites/default/files/attach/aktualnosci/bank_mleka_faq.pdf

GdL 6_2015