Antybiotykooporność - druga strona lustra

Krystyna Knypl

W dniach 18 - 24 listopada obchodzimy Europejski oraz Światowy Tydzień Wiedzy o Antybiotykach. Z tej okazji organizowane są wykłady oraz konferencje, publikowane są artykuły o zasadach jakie powinny obowiązywać przy stosowaniu antybiotyków.

Na łamach Gazety dla Lekarzy opublikowaliśmy w 2017 roku artykuł "Oporność na antybiotyki w Unii Europejskiej" https://gazeta-dla-lekarzy.com/index.php/zdrowe-zasady/636-opornosc-na-antybiotyki-w-unii-europejskiej

Artykuł powstał w związku z moim uczestnictwem w konferencji zorganizowanej na ten temat przez Komisję Europejską w Brukseli (https://www.gazeta-dla-lekarzy.com/index.php/51-artykuly-redaktor-naczelnej/1494-moje-akredytacje-dziennikarskie-w-brukseli-cz-12)

Kilka podstawowych pytań

Ile trzeba "zjeść" w skali roku antybiotyków aby nasz organizm stał się oporny na ich działanie? Ile osób musi zażywać antybiotyki bez wskazań, aby stał się to problem populacyjny? Czy spożywamy antybiotyki tylko i wyłącznie w postaci tabletek, które otrzymaliśmy na receptę od lekarza? Dlaczego problem nasila się? Czy strategia nawoływania do niezapisywania antybiotyków jest jedynie słuszną drogą zwalczania tego problemu?

To są pytania jakie powinien zadać każdy myślący człowiek. No, ale nie zawsze ma on czas, nie zawsze wie gdzie szukać odpowiedzi na te pytania. Postanowiliśmy zbadać ten temat pro publico bono zgodnie z naszym statutem (https://www.gazeta-dla-lekarzy.com/index.php/statut) pisma non-profit działającego na rzecz zdrowia publicznego.

Nie nasz chleb powszedni, lecz nasz antybiotyk powszedni

 Zwierzęta "karmione" antybiotykami przybierają na wadze o kilka procent więcej niż zwierzęta, które nie otrzymują antybiotyków. Dlaczego tak się dzieje? Otóż antybiotyki dodawane do pasz zmieniają prawidłowe funkcjonowanie flory bakteryjnej przewodu pokarmowego zwierząt, co prowadzi do przybierania na wadze. Przemysł mięsny nie podaje do publicznej wiadomości informacji o stosowaniu antybiotyków, dlatego trudno jest uzyskać dokładne dane na temat ilości antybiotyków podawanych zwierzętom spożywczym. Stuart B. Levy, M.D., który od lat bada ten temat, szacuje, że każdego roku w Stanach Zjednoczonych stosuje się 15-17 milionów funtów antybiotyków (...)

Istnieje coraz więcej dowodów sugerujących, że stosowanie antybiotyków u zwierząt  może stanowić zagrożenie dla zdrowia ludzi. Jeśli grupa zwierząt jest przez dłuższy czas leczona określonym antybiotykiem, bakterie żyjące w tych zwierzętach uodpornią się na ten lek. Według mikrobiologa dr Glenna Morrisa, problem dla ludzi polega na tym, że jeśli człowiek spożyje odporne bakterie poprzez niewłaściwie ugotowane mięso i zachoruje, może nie zareagować na leczenie antybiotykami - czytamy w artykule "Modern Meat", który jest dostępny pod linkiem

https://www.pbs.org/wgbh/pages/frontline/shows/meat/safe/overview.html?fbclid=IwAR1ygZkUA-_tln3gzK6m9ujffZDQxcoNy37KumADM3G408H6dwUSPyL1K-4

Pomimo powszechnego stosowania antybiotyków u zwierząt spożywczych, wiarygodne dane dotyczące ilości i wzorców stosowania (np. dawki i częstotliwości) nie są dostępne. Kwantyfikacja stosowania antybiotyków u zwierząt spożywczych jest trudna ze względu na różnice w celach badań - badacze mogą mierzyć tylko zastosowania terapeutyczne, tylko zastosowania nieterapeutyczne lub ich kombinację, w zależności od interesującego ich wyniku - oraz brak jasności co do definicji zastosowań terapeutycznych i nieterapeutycznych.Chociaż ograniczone, dostępne dane sugerują, że produkcja zwierząt spożywczych jest odpowiedzialna za znaczną część stosowania antybiotyków. W 1989 roku Institute of Medicine oszacował, że około połowa z 31,9 miliona funtów środków przeciwdrobnoustrojowych zużytych w USA była przeznaczona do nieterapeutycznego stosowania u zwierząt. Nowsze szacunki Union of Concerned Scientists, grupy wspierającej ograniczenie stosowania środków przeciwdrobnoustrojowych w rolnictwie, sugerują, że 24,6 miliona funtów ( x 0,45 = 11,07 miliona kg) środków przeciwdrobnoustrojowych jest używanych do celów nieterapeutycznych u kurcząt, bydła i świń, w porównaniu z zaledwie 3,0 milionami funtów używanymi w medycynie - dowiadujemy się z artykułu "A Review of Antibiotic Use in Food Animals: Perspective, Policy, and Potential", który jest dostępny pod linkiem

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3234384/?fbclid=IwAR1P42I6pPngvgYLqKHB2itGEdgfsQcyGcqBwvjrT9moVNy63EqSrMMKf20

Obliczenia sponsorowanego przez przemysł farmaceutyczny Instytutu Zdrowia Zwierząt są bardziej ostrożne i sugerują, że z 17,8 miliona funtów środków przeciwdrobnoustrojowych stosowanych u zwierząt, tylko 3,1 miliona funtów jest wykorzystywanych do celów nieterapeutycznych - dowiadujemy się z artykułu "A Review of Antibiotic Use in Food Animals: Perspective, Policy, and Potential"dostępnego pod linkiem

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3234384/?fbclid=IwAR1P42I6pPngvgYLqKHB2itGEdgfsQcyGcqBwvjrT9moVNy63EqSrMMKf20 

Medycyna weterynaryjna oparta na faktach

Wiele bardzo konkretnych danych znajdujemy w artykule "The public health issue of antibiotic residues in food and feed: Causes, consequences, and potential solutions" z marca 2022 r., który jest dostępny pod linkiem

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9047141/?fbclid=IwAR2n78u-zaYHMpC0bkFx0lha8MG-93HH6uc89ClewWwogPydcOpdYDeJ3FA

W artykule czytamy, cyt. Globalne zużycie antybiotyków u zwierząt jest prawie dwukrotnie większe niż u ludzi . W skali globalnej u zwierząt gospodarskich stosuje się rocznie 63,1±1,5 tony antybiotyków, szacując, że ponad 80% zwierząt przeznaczonych do produkcji żywności jest obecnie leczonych tymi związkami.

Na świecie żyje obecnie 8 mld ludzi, powiedzmy, że 2 mld z nich nie spożywa mięsa bo są wegetarianami, weganami lubi ich na to nie stać aby jadać mięso. Mamy więc 63,1+/-1,5 tony antybiotyków w mięsie zjadanych rocznie przez 6 mld konsumentów. Jak możemy to przedstawić w bardziej przystępny sposób?

Bierzemy kalkulator, który wylicza nam, że statystyczny konsument mięsa zjada w ciągu roku równowartość ponad 200 tabletek antybiotyku a 500 mg tabletka...

Wnioski

Przy założeniu, że statystyczny pacjent rocznie jest leczony  antybiotykiem 2 razy w roku po 5 tabletek na kurację, skierowanie działań na rzecz zmniejszenia spożycia antybiotyków do producentów żywności oraz wspomagających ich producentów antybiotyków da wynik 20 razy skuteczniejszy niż dotychczas prowadzona polityka na rzecz zmniejszenia spożycia antybiotyków.

Nie od dziś wiadomo, że to jak spostrzegamy rzeczywistość zależy tylko  od tego po której stronie lustra stoimy... Może już pora stłuc to lustro i stanąć po jego właściwej stronie w kwestii zwalczania antybiotykooporności. Jak dotychczas mamy zastanawiającą faktooporność.

Krystyna Knypl

medyczny dziennikarz śledczy ;)

GdL 11/2022