Dlaczego warto śledzić nowości?

Alicja Barwicka

Praca lekarza wymaga nieustannego monitorowania stanu wiedzy medycznej. Tysiące naukowców nieustannie pracuje nad nowymi rozwiązaniami dotyczącymi diagnostyki i leczenia nieskończonej liczby chorób i zaburzeń. Każdego dnia świat dowiaduje się o nowo odkrytych technologiach, które mogą mieć zastosowanie w medycynie, nowych lekach czy nowych procedurach chirurgicznych. Część z tych nowości zupełnie się nie sprawdza w codziennej praktyce lekarskiej i szybko zostaje zapomniana, część wprowadza iście rewolucyjne rozwiązania w zakresie poznania patomechanizmów schorzeń lub sposobów ich leczenia.

Są w końcu również nowości o mniej rewolucyjnym charakterze, będące wynikiem codziennych doświadczeń praktyki lekarskiej. Chociaż są w naszej pracy ważne, zauważyć je najtrudniej. Nie niosą za sobą zachwytów prasy fachowej, nie wywracają do góry nogami dotychczas obowiązujących poglądów na temat sposobu leczenia danej jednostki chorobowej. Tak jest w szczególności z przepisami prawa stosowanymi w zakresie orzecznictwa lekarskiego dotyczącego przeprowadzania badań lekarskich pracowników i profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami, czyli orzekania w ramach medycyny pracy. Te przepisy wchodzą w życie bez rozgłosu, ale kiedy już wejdą – zaczynają obowiązywać.

Jak powstają minimalne kryteria?

Tak jak wszystkie badania specjalistyczne, tak i badania okulistyczne przeprowadzane w ramach medycyny pracy niczym się oczywiście nie różnią od wykonywanych dla wszelkich innych celów, jednak by cel orzeczniczy móc zrealizować rzetelnie, powinniśmy znać i stosować w tego rodzaju pracy aktualnie obowiązujące minimalne kryteria dla funkcji poszczególnych układów i narządów w zależności od wykonywanej pracy. Te kryteria, będące po części wynikiem doświadczeń ze zdarzeń medycznych występujących w środowisku pracy, zmieniają się dość często przynajmniej w pewnym zakresie, a zmiany są przede wszystkim efektem nowych regulacji wprowadzanych przez instytucje Unii Europejskiej i dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy. W art. 153 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej nadaje się UE uprawnienia do przyjmowania dyrektyw w dziedzinie bezpieczeństwa i zdrowia w miejscu pracy. Dyrektywa ramowa, mająca szeroki zakres zastosowania, oraz kolejne dyrektywy dotyczące szczegółowych aspektów bezpieczeństwa i zdrowia w miejscu pracy stanowią podstawę europejskiego ustawodawstwa w zakresie BHP. Dokonując przeniesienia dyrektyw UE do prawa krajowego, państwa członkowskie mogą przyjmować bardziej rygorystyczne przepisy dotyczące ochrony pracowników. Dlatego wymogi ustawodawcze w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy mogą się różnić w zależności od państwa członkowskiego UE. Bieżąca analiza i aktualizacja wszystkich tych zmian byłaby dla nas, lekarzy praktyków prawie niemożliwa. Na szczęście wystarczy śledzić akty prawne w tym zakresie wydawane przez instytucje krajowe. W roku 2018 niewielkie zmiany w zakresie wymagań odnoszących się do funkcji narządu wzroku wprowadziło Ministerstwo Zdrowia (Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 16 maja 2018 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie badań lekarskich osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdami i kierowców). 19 listopada 2018 r. Instytut Medycyny Pracy w Łodzi wydał wytyczne w zakresie aktualnie obowiązujących minimalnych kryteriów dotyczących funkcji narządu wzroku, odnosząc się do różnych stanowisk pracy. Zaktualizowane wymagania są w szczególności efektem nowelizacji niektórych aktów prawnych regulujących system przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń wydawanych dla celów przewidzianych w kodeksie pracy. Opracowane kryteria zdrowotne powinny stanowić pomoc w procesie orzekania dotyczącym określania braku bądź istnienia przeciwwskazań zdrowotnych do pracy na wskazanym przez pracodawcę stanowisku pracy. W tabeli przytaczam obowiązujące od 19 listopada 2018 roku minimalne kryteria odnoszące się do funkcji narządu wzroku.

tabela kryteria dla narzadu wzroku 660

Podsumowanie zakresu zmian

Aktualizacja obowiązujących przepisów obejmuje w szczególności:

  • wprowadzenie ograniczeń przy występowaniu diplopii,
  • rozszerzenie katalogu prac możliwych do wykonywania przez osoby jednooczne,
  • określenie minimalnych kryteriów dla osób wykonujących prace wymagające pełnej sprawności psychoruchowej.
  • Ponadto ulegają zmianie:
  • w zakresie poz. 1. – wymagania dotyczące ostrości wzroku, wartości dopuszczalnej korekcji, widzenia obuocznego oraz doprecyzowanie wymaganego zakresu pola widzenia;
  • w zakresie poz. 2. – wymagania dotyczące widzenia obuocznego, zakresu pola widzenia, w części przypadków prawidłowego widzenia zmierzchowego i wrażliwości na olśnienie, a w przypadku jednooczności również ostrości wzroku oka widzącego;
  • w zakresie poz. 3. – wymagania dotyczące zakresu pola widzenia, w części przypadków prawidłowego rozpoznawania barw podstawowych;
  • w zakresie poz. 4. – wymagania dotyczące osób jednoocznych;
  • w zakresie poz. 5. – wymagania dotyczące ostrości wzroku do dali i bliży, widzenia obuocznego i zakresu pola widzenia;
  • w zakresie poz. 6. – wymagania dotyczące ostrości wzroku do dali i bliży, widzenia obuocznego i doprecyzowanie wymaganego zakresu pola widzenia;
  • w zakresie poz. 7. – wymagania dotyczące ostrości wzroku do bliży i widzenia obuocznego;
  • w zakresie poz. 9. – wymagania dotyczące ostrości wzroku do bliży i doprecyzowanie wymaganego zakresu pola widzenia;
  • w zakresie poz. 10. – wymagania dotyczące zakresu pola widzenia.

Jednocześnie opracowane przez IMP w Łodzi nowe wytyczne nie wprowadzają zmian w zakresie dotyczącym w szczególności;

  • osób kierujących pojazdami na podstawie kategorii A prawa jazdy,
  • badania pola widzenia odnosząc się do oceny metodą orientacyjną z wyłączeniem współistniejących stanów chorobowych (np. jaskra, zmiany zwyrodnieniowe siatkówki), kiedy wskazane jest wykonanie badania perymetrycznego oraz minimalnych kryteriów dla osób posługujących się bronią,
  • badania widzenia zmierzchowego i wrażliwości na olśnienie u kierowców z wszczepionymi soczewkami wewnątrzgałkowymi lub po laserowej korekcji wady wzroku; nie zmienia też interpretacji przepisów rozporządzenia ministra zdrowia z 23 grudnia 2015 roku zmieniającego rozporządzenie w sprawie badań lekarskich osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdami i kierowców, mówiących że brak odchyleń w zakresie badania zmierzchowego jest równoznaczny z prawidłowym wynikiem badania wrażliwości na kontrast.

#

Jak wiadomo regulacje prawne, również dotyczące badań lekarskich w zakresie medycyny pracy, co jakiś czas ulegają zmianom. Jeśli jedną z naszych aktywności są badania okulistyczne przeprowadzane dla takich właśnie celów, to w interesie osób badanych i naszym własnym śledźmy okresowo przepisy regulujące zasady orzecznictwa lekarskiego w zakresie medycyny pracy.

Alicja Barwicka
okulistka

GdL 1_2019