Nowe formy organizacyjne w leczeniu raka piersi
- Szczegóły
- Nadrzędna kategoria: ROOT
- Kategoria: Zdrowie publiczne
- Opublikowano: środa, 07.05.2014, 22:45
- Odsłony: 7074
Konieczna jest kompleksowa terapia raka piersi
Onkologia jest dyscypliną rozwijającą się bardzo intensywnie. Powstają nowe leki, a diagnostyka jest dokładniejsza. Onkologia cieszy się zainteresowaniem mediów i polityków. Zdawać by się mogło, że nic więcej nie jest potrzebne do jej pomyślnego rozwoju. Tymczasem w naszym kraju tak się nie dzieje. Dlaczego? Powodów jest wiele, ale większość komentarzy sprowadza się do tego samego wniosku – monopolistyczny płatnik narzuca nie zawsze rozsądne rozwiązania. Poszczególne działy onkologii mają swoje specyficzne i szczegółowe problemy, ale ich wspólną cechą jest sztywność przepisów narzuconych przez NFZ. O możliwości nowych, rozsądnych rozwiązań w zakresie leczenia raka piersi mówiono podczas spotkania prasowego 7 maja 2014 roku, zorganizowanego przez Polskie Towarzystwo do Badań nad Rakiem Piersi.
Nowoczesne leczenie
Co roku na raka piersi zapada w Polsce prawie 16 tysięcy osób, ponad 5 tysięcy umiera. Pięcioletnie przeżycie w naszym kraju wynosi 71,6%, podczas gdy średnia europejska to około 82%. Światowe doświadczenia dowodzą, że los chorych można poprawić przez zmianę organizacji leczenia.
W 2006 roku II Rezolucja Parlamentu Europejskiego zaleciła krajom członkowskim stworzenie do 2016 r. sieci Breast Cancer Units (BCU) – jednostek zajmujących się kompleksowym leczeniem nowotworów piersi na wszystkich etapach choroby. Aby uzyskać status BCU, ośrodek musi spełnić wymogi systemu certyfikacji. W Europie takie cerytyfikaty przyznają m.in. narodowe systemy akredytacyjne poszczególnych krajów: Niemiec, Włoch czy Hiszpanii, a także towarzystwa naukowe: SIS (Senologic International Society) oraz EUSOMA (European Society of Breast Cancer Specialists). W Polsce pierwszym i na razie jedynym ośrodkiem BCU akredytowanym przez SIS jest Zachodniopomorskie Centrum Onkologii w Szczecinie. O akredytację stara się kolejnych siedem placówek.
Jakie są wymogi akredytacyjne?
Podstawowy wymóg, jaki muszą spełnić Breast Cancer Units, to zapewnienie kompleksowej opieki na wszystkich etapach choroby (od rozpoznania, ustalenia stopnia zaawansowania, leczenia onkologicznego, rehabilitacji, po badania kontrolne po zakończeniu aktywnego leczenia i zapewnienie opieki w stanie terminalnym). Jeden BCU powinien objąć opieką około 500 tys. mieszkańców, diagnozować minimum 150 przypadków raka piersi rocznie oraz organizować cotygodniowe multidyscyplinarne spotkania, na których omawiane będą wszystkie możliwości terapeutyczne dla co najmniej 90% pacjentek leczonych w ośrodku. W skład komisji wielodyscyplinarnej wchodzą: radiolog, patomorfolog, chirurg onkolog, chirurg plastyk, onkolog kliniczny, radioterapeuta i wykwalifikowana pielęgniarka.
Do podstawowych standardów jakościowych specjalistycznego ośrodka BCU należą także: utworzenie i aktualizowanie algorytmów postępowania diagnostyczno-terapeutycznego oraz tworzenie bazy danych umożliwiającej przeprowadzanie audytów i kontroli jakości świadczonych usług.
Międzynarodowe Towarzystwo Senologiczne SIS (Senologic International Society) opracowało program akredytacyjny APBC (Accreditation Program for Breast Centers/Units), zawierający listę warunków jakie musi spełnić ośrodek ubiegający się o certyfikację. Program ten cechuje powszechność i jednolitość. Powszechność oznacza, że każda pacjentka niezależnie od miejsca zamieszkania powinna mieć dostęp do wysokiej jakości diagnostyki i leczenia raka piersi. Jednolitość oznacza, że od wszystkich ośrodków BCU wymaga się takich samych wskaźników jakości.
Warunki jakie powinna spełnić Pracownia Radiodiagnostyki wg programu SIS to m.in. wykonywanie co najmniej 2000 mammografii, opisywanie około 1000 mammografii rocznie lub 5000 badań w ramach programów przesiewowych przez radiologa. W pracowni RTG powinna być możliwość przeprowadzenia badania klinicznego, wykonania, oprócz mammografii, biopsji aspiracyjnej cienkoigłowej i biopsji gruboigłowej pod kontrolą różnych technik obrazowania. Czas oczekiwania na wynik mammografii nie powinien być dłuższy niż 5 dni.
Wymogi programu akredytacyjnego SIS dla Pracowni Patomorfologii są następujące: patomorfolog musi rozpoznawać minimum 150 przypadków pierwotnych raka piersi rocznie, wykonywać badania immunohistochemiczne (minimum to status receptorów estrogenowego, progesteronowego i HER2), oceniać histologicznie stan węzłów chłonnych zarówno w procedurze biopsji węzła chłonnego wartowniczego, jak i limfadenektomii pachowej.
Chirurgia onkologiczna wg programu akredytacyjnego SIS ma zapewnić realizację procedury biopsji węzła chłonnego wartowniczego, chirurgii onkoplastycznej i rekonstrukcyjnej. Chirurg będący członkiem Breast Teamu musi leczyć nie mniej niż 50 przypadków rocznie, przyjmować w poradni diagnostycznej raz w tygodniu, okresowo szkolić się z zakresu komunikacji i poradnictwa. Wszystkie kobiety operowane powinny być zbadane przez chirurga raz w roku (min. 90% pacjentek). Zaleca się ponadto konieczność przekazania rozpoznania w bezpośredniej rozmowie z pacjentką w czasie do 5 dni od wyniku biopsji gruboigłowej. Rozpoznanie histologiczne powinno być znane w 90% przypadków przed operacją (oznacza to, że liczba biopsji chirurgicznych powinna być mniejsza niż 10%). W przypadku operowania zmian niepalpacyjnych, w trakcie operacji należy wykonać radiogram wycinka. Pacjentki z małym guzem powinny mieć przeprowadzony zabieg oszczędzający (70-80% przypadków). Mastektomia jest zarezerwowana dla pacjentek preferujących ten zakres operacji, dotyczy również kobiet z dużym guzem i wysokim ryzykiem nawrotu choroby. Wszystkie chore powinny być poinformowane o możliwości wykonania rekonstrukcji jednoczesnej lub odroczonej. 90% kobiet nie powinno czekać dłużej niż 2 tygodnie na operację. 90% pacjentek z rakiem piersi powinno mieć jedną operację w celu usunięcia guza. Ponad 80% pacjentek z miejscowo zaawansowanym rakiem piersi powinno mieć zaproponowane leczenie skojarzone.
Onkolog klinicznypowinien poświęcać co najmniej 40% czasu pracy na leczenie pacjentek z rakiem piersi. Minimum 10% pacjentek powinno otrzymać propozycję udziału w badaniach klinicznych.
Radioterapeuta powinien poświęcać co najmniej 30% czasu pracy pacjentkom z rakiem piersi. Oddział Radioterapii powinien być wyposażony w 2 akceleratory oraz symulator CT.
SIS w programie akredytacyjnym zaleca włączenie do Breast Teamu także innych specjalistów: genetyka, psychoonkologa, specjalistę medycyny paliatywnej, fizjoterapeutę.
Placówka jest zobowiązana do archiwizowania protokołów diagnostycznych, leczniczych i monitorujących występowanie raka piersi. Ośrodek powinien też prowadzić działania profilaktyczne i promocyjne dla wczesnego rozpoznawania i leczenia raka piersi, patomorfologii sutka, badań genetycznych, wsparcia psychoonkologicznego i społecznego.
Realizacja tych wszystkich wymogów pozwala zbudować sprawnie działający system, w całości dedykowany pacjentowi.
Breast Cancer Unit w Zachodniopomorskim Centrum Onkologii
Zachodniopomorskie Centrum Onkologii (ZCO) w Szczecinie jest największym ośrodkiem onkologicznym na terenie województwa. Wychodząc naprzeciw zaleceniom Parlamentu Europejskiego, ZCO utworzyło we wrześniu 2010 r. Breast Cancer Unit, analizując wcześniej wymogi narzucane przez program akredytacyjny APBC, które szczegółowo regulują i standaryzują wszystkie podstawowe aspekty działalności szpitala. Realizowane w ZCO standardy diagnostyki, terapii i rehabilitacji spełniają nie tylko wszystkie opisane powyżej wymogi akredytacyjne, ale pod wieloma względami je przewyższają. Pracownia Patomorfologii ocenia ponad 500 przypadków raka piersi rocznie i uzupełnia wymagane badania o tzw. wskaźnik proliferacji. Wyposażenie Pracowni Radiodiagnostyki jest bardzo nowoczesne. Są to m.in. 2 mammografy cyfrowe, 2 cyfrowe aparaty USG, 64-rzędowy tomograf komputerowy, 1,5-teslowy aparat do rezonansu magnetycznego oraz mammobus, który realizuje badania skriningowe na terenie województwa. Oddział Radioterapii dysponuje 5 przyspieszaczami liniowymi w jednej sieci z modulacją intensywności dawki i możliwością bramkowania oddechowego. Wielodyscyplinarny zespół medyczny ZCO jest znacznie bardziej doświadczony niż wymaga to SIS.
Psycholodzy zatrudnieni w ZCO mają odrębną ofertę dla pacjentek z rakiem piersi. Pacjentki mają pierwszy kontakt z psychologiem przed spotkaniem ze specjalistami na Komisji BCU, gdzie przedstawiane są możliwości postępowania terapeutycznego, co służy oswojeniu się z rozpoznaniem. Opieka psychologiczna jest możliwa na każdym etapie leczenia, w formie spotkań grupowych, warsztatów lub terapii indywidualnej.
Opieka paliatywna w ZCO jest świadczona w warunkach ambulatoryjnych lub hospicjum domowego. Obejmuje ona opiekę lekarską, pielęgniarską, fizjoterapeutyczną i psychologiczną. Rehabilitacja pacjentek z rakiem piersi odbywa się na trzech etapach: szpitalnym, poszpitalnym i w okresie późniejszym. Rehabilitacja szpitalna dotyczy pacjentek już w pierwszej dobie pooperacyjnej, podczas spotkania z fizjoterapeutą, który przekazuje wstępne instrukcje dotyczące zakresu ruchów i ćwiczeń wykonywanych w łóżku. Od kolejnej doby do końca hospitalizacji pacjentki ćwiczą na sali gimnastycznej w Oddziale Chirurgii Onkologicznej. Rehabilitacja poszpitalna dotyczy pacjentek, które opuszczają szpital ze skierowaniem na rehabilitację. W ciągu trzech tygodni lekarz specjalista rehabilitacji podejmuje decyzję o wskazaniach, zakresie i rodzaju ćwiczeń. Późna rehabilitacja dotyczy grupy pacjentek po zakończonym aktywnym leczeniu onkologicznym, u których doszło do opóźnionych powikłań.
Breast Cancer Unit w Zachodniopomorskim Centrum Onkologii umożliwia młodym (przed 35. rokiem życia), dobrze rokującym pacjentkom zachowanie płodności. To tzw. onkofertility jest możliwe dzięki współpracy z Kliniką Medycyny Rozrodu i Ginekologii Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego.
Oprac. Krystyna Knypl
Źródło: materiały prasowe
Fot. Krystyna Knypl