Historia lobotomii czołowej albo o błędnych ścieżkach medycyny
- Szczegóły
- Nadrzędna kategoria: ROOT
- Kategoria: Artykuły redaktor naczelnej
- Opublikowano: piątek, 09.06.2023, 10:14
- Odsłony: 1872
Krystyna Knypl, Beata Niedźwiedzka
Historia lobotomii czołowej pokazuje jak dramatyczne mogą być konsekwencje gdy niebezpieczna procedura medyczna promowana jest przez osobników bezwzględnych, żądnych władzy nad innymi ludźmi, którzy nie wahają się zaangażować do realizacji swoich niebezpiecznych koncepcji najbardziej podstępnych metod.
https://en.wikipedia.org/wiki/Leucotome
Pierwszym zabiegiem neurochirurgicznym wykonywanym u pacjentów psychiatrycznych była leukotomia wynaleziona przez portugalskiego neurologa Antonio Egas Moniz. Twierdził on, że wykonanie leukotomii trwale zmniejszało gwałtowne, maniakalne i psychotyczne zachowania pacjentów. Ponieważ w tamtym czasie nie było żadnych leków psychotropowych dawano wiarę, że jest to dobra metoda leczenia pacjentów psychiatrycznych.
Błędna decyzja Komitetu Noblowskiego
W rzekomo wysoką skuteczność i przydatność leukotomii bezkrytycznie uwierzył współczesny medyczny świat do tego stopnia, że Antonio Egas Moniz otrzymał w 1949 roku Nagrodę Nobla z medycyny (https://www.nobelprize.org/prizes/medicine/1949/moniz/facts/. Niezwykle aktywnym promotorem leukotomii był amerykański neurolog Walter Freeman.
W 1935 roku Freeman i Moniz spotkali się na konferencji neurologicznej w Londynie. Freeman był zainspirowany Monizem, nazywając jego pracę "genialnie pomyślaną, której znaczenie trudno przecenić". Uważał swojego nowo poznanego kolegę za geniusza.
Antonio Egaz Moniz uważał, że zaburzenia psychiczne pochodzą z usterek w "okablowania w mózgu", a skoro tak to wystarczy przeciąć okablowanie, a zaburzenia zostaną usunięte.
Okolicznościowy banknot portugalski z podobizną A.E. Moniza
Źródło: https://en.wikipedia.org/wiki/Ant%C3%B3nio_Egas_Moniz
W dniu 14 września 1936 r. w Szpitalu Uniwersyteckim George'a Washingtona w Stanach Zjednoczonych przeprowadzono pierwszą lobotomię przedczołową, jednak Walter Freeman nie mógł wykonać zabiegu lobotomii ponieważ był neurologiem i nie miał uprawnień do leczenia operacyjnego.
Pierwszy zabieg przeprowadzono pierwszy zabieg na 63-letniej gospodyni domowej Alice Hood Hammatt. Cierpiała ona na bezsenność oraz chorobę dwubiegunową. Do 1942 roku przeprowadzono ponad 200 lobotomii i twierdzono, że u 63% pacjentów nastąpiła poprawa, 24% było bez zmian, a u 14% nastąpiło pogorszenie. Freeman był niezadowolony ponieważ wykonywanie lobotomii wymagało sali operacyjnej, znieczulenia i wyszkolonych neurochirurgów. Uniemożliwiło to powszechne wykonywanie zabiegu. Większość kandydatów do operacji znajdowała się w szpitalach psychiatrycznych, które nie miały sal operacyjnych, chirurgów, anestezjologów. Operacja nie była więc łatwo dostępna.
Lobotomię wykonywano także poza salą operacyjną
Walter Freeman postanowił więc opracować nową, prostszą procedurę lobotomii, która mogłaby być wykonywana w różnych warunkach, nawet bez udziału neurochirurga. W poszukiwaniach został zainspirowany przez włoskiego psychiatrę Amarro Fiambertiego, który wykonywał podobny zabieg na okolicy czołowej wbijając cienką rurkę do mózgu pacjenta przez oczodół, a następnie wstrzykiwał przez rurkę alkohol lub formalinę w celu rozpuszczenia tkanki mózgowej, osiągając za pomocą środków chemicznych podobny do lobotomii efekt. W 1945 roku Freeman rozpoczął eksperymenty na zwłokach, aby znaleźć wygodny sposób mechanicznego dostępu do płata czołowego mózgu przez oczodoły. Użył do tego narzędzia, które znalazł w swojej kuchni - szpikulca do lodu.
Opracowana przez Freemana lobotomia z użyciem ostrego narzędzia o nazwie orbitoclast ( ttps://en.wikipedia.org/wiki/Orbitoclast) stała się klinicznie znana jako lobotomia przezoczodołowa.
Fanatyzm zwolenników lobotomii wysoce szkodliwy dla pacjentów
Walter Freeman był fanatycznym entuzjasta lobotomii do tego stopnia, że przeprowadzał zabiegi wszędzie, gdzie tylko mógł - w szpitalach, instytucjach, a nawet pokojach hotelowych. Odbył nawet tournée po kraju, wykonując zabiegi lobotomii w różnych miastach. Wszędzie szukał nowych pacjentów. Aby jego procedura była dostępna Freeman pobierał opłatę w wysokości zaledwie 25 dolarów za zabieg. Freeman był promotorem z teatralnym zacięciem. W 1951 roku, podczas lobotomii w Cherokee Mental Health Institute w stanie Iowa nagle przerwał operację, aby pozować do zdjęcia. Koncentrując się na pozowaniu, a nie na polu operacyjnym wepchnął instrument zbyt głęboko w mózg operowanego i pacjent zmarł na stole operacyjnym. Zachowanie Freemana uznano za wysoce niepokojące, jednak nie przejmował się on opiniami innych osób. Często nie mył rąk, nie nosił rękawiczek ani maseczek i lubił żuć gumę podczas zabiegów.
Zabiegi lobotomii zmieniały życie operowanych, ale nie zawsze były to zmiany korzystne. Wielu pacjentów poddanych lobotomii po zabiegu było w gorszym stanie psychicznym i często trzeba było ich ponownie uczyć podstawowych czynności życiowych. Niektórzy tracili zdolność chodzenia lub popadali w stan wegetatywny, wymagali opieki przez całą dobę. W wyniku zabiegu 15% pacjentów umierało.
Kandydaci do zabiegu byli wybierani spośród osób uważanych za mających problemy psychiczne, często definiowane w odniesieniu do ówczesnych norm. Z tego powodu około 40% pacjentów Freemana było homoseksualistami, chcącymi wykonać lobotomię w celu zmiany orientacji seksualnej. Poddawał on lobotomii także dzieci oraz młodzież, a także osoby dorosłe ze stresem pourazowym. Ponad 2000 weteranów II Wojny Światowej zostało poddanych lobotomii. Ofiarą tego okrutnego zabiegu była także Rosemary Kennedy, młodsza siostra Johna F. Kennedy'ego, która z powodu powikłań okołoporodowych cierpiała na opóźnienie w rozwoju. Kiedy miała 23 lata, jej ojciec, Joseph Kennedy Sr., uważał, że nie ma już innych możliwości pomocy i przyprowadził Rosemary do Freemana, który przeprowadził zabieg lobotomii. W wyniku zabiegu Rosemary trwale utraciła zdolność chodzenia oraz mówienia. Z powodu tych powikłań przebywała w różnych instytucjach opiekuńczych przez następne 63 lata, aż do śmierci. Pomimo tych dramatycznych doświadczeń "marketing zabiegu" - jak określilibyśmy to dzisiaj - był znakomity. Dowodem tego jest między innymi wiersz napisany przez jednego z pacjentów poddanych zabiegowi lobotomii.
Gentle, clever your surgeon's hands Delikatne, zręczne ręce chirurga
God marks for you many golden bands Bóg wyznacza dla ciebie wiele złotych wstęg
They cut so sure they serve so well Tną tak pewnie, służą tak dobrze
They save our souls from Eternal Hell Ratują nasze dusze przed wiecznym piekłem
An artist's hands, a musician's too Ręce artysty, muzyka też
Give us beauty of color and tune so true Dają nam piękno barw i melodię jakże prawdziwą
But yours are far the most beautiful to me Ale twoje są dla mnie najpiękniejsze
They saved my mind and set my spirit free Uratowały mój umysł i uwolniły ducha
Lobotomy patient no. 68, c. 1942 Pacjent po lobotomii nr 68, ok. 1942 r
The archives of James W. Watts III Archiwum Jamesa W. Wattsa III (1)
Smutne statystyki lobotomii
W latach 1940 -1944 w Stanach Zjednoczonych przeprowadzono 684 zabiegi lobotomii. Ze względu na intensywną promocję lobotomii przez Freemana, liczba ta znacząco wzrosła w następnej dekadzie. Gdy lobotomia osiągnęła szczyt popularności w Stanach Zjednoczonych w 1949 roku, świat zaczął się do niej dystansować. Związek Radziecki zakazał lobotomii w 1950 roku ze względów moralnych. Radzieccy lekarze stwierdzili, że procedura była "sprzeczna z zasadami człowieczeństwa". Japonia i Niemcy wkrótce poszły w ich ślady. Liczba lobotomii spadła w latach 50-tych, gdy opracowano leki psychotropowe, które okazały się lepsze i bezpieczniejsze w leczeniu chorób psychicznych. Freeman upierał się przy wykonywaniu lobotomi do lat 60. ubiegłego wieku, nawet gdy większość dużych szpitali odmówiła współpracy z nim. Pod koniec lat 70. wiele krajów i kilka stanów USA zakazało tej procedury. Praktyka ta stopniowo zniknęła na całym świecie, choć kontynuowano ją jeszcze w latach 80. we Francji. W Stanach Zjednoczonych, lobotomii poddano łącznie około 40 000 obywateli.
Związki z polityką
Moniz wszedł do polityki w 1903 roku i pełnił funkcję deputowanego w portugalskim parlamencie do 1917 roku, kiedy został ambasadorem Portugalii w Hiszpanii. Później w 1917 roku został mianowany ministrem spraw zagranicznych i przewodniczącym delegacji portugalskiej na konferencji pokojowej w Paryżu w 1918 roku.
Podsumowanie
Wykonywaniu lobotomii towarzyszyły następujące okoliczności:
# niezachwiane przekonanie nawiedzonego promotora o wyjątkowej przydatności metody
# bezkrytyczne przyjęcie tego poglądu przez cały świat
# wykonywanie lobotomii wszystkim pozornie jej potrzebującym (nawet małym dzieciom)
# wykonywanie zabiegu także poza pomieszczeniami przeznaczonymi do zabiegów medycznych
# duże zapotrzebowanie głównego promotora lobotomii na bywanie w mediach
# na szczęście żałosny koniec tej niebezpiecznej procedury
Piśmiennictwo:
Lessons to be learnt from the history of lobotomy
https://tidsskriftet.no/en/2022/12/essay/lessons-be-learnt-history-lobotomy
Brain Lobotomy: A Historical and Moral Dilemma with No Alternative?
https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S1878875019324222?via%3Dihub
Krystyna Knypl, Beata Niedźwiedzka
GdL 6/2023