Globalny wymiar cyklu "Medycyna oparta na wspomnieniach"

Szczegóły

Kategoria: Medycyna oparta na wspomnieniach

Opublikowano: piątek, 07.10.2022, 10:11

Odsłony: 107

Krystyna Knypl

Intencją cyklu wspomnień "Medycyna Oparta na wspomnieniach" było utrwalenie pamięci o moich Koleżankach i Kolegach oraz Nauczycielach medycyny. Poza serią wspomnień opublikowanych w Gazecie dla Lekarzy napisałam felieton "Medicine based on memories" ( https://app.sermo.com/profile/2233157/overview/post/1009048), globalnym / amerykańskim portalu Sermo dla lekarzy, na którym jest zarejestrowanych ponad 800 tysięcy użytkowników ze 150 krajów całego świata. Przed kilkoma dniami wydawca Sermo umieścił mój felieton w mailingu do Czytelników. Wkrótce po rozesłaniu korespondencji przeczytałam głos w dyskusji: These paragraphs sound like the opening of a book. Please continue (Te akapity brzmią jak otwarcie książki. Proszę kontynuować... - napisała koleżanka ze Stanów Zjednoczonych. Miła inspiracja - chyba napiszę książkę...

Wkrótce po rozesłaniu korespondencji przeczytałam głos w dyskusji: These paragraphs sound like the opening of a book. Please continue (Te akapity brzmią jak otwarcie książki. Proszę kontynuować... - napisała koleżanka ze Stanów Zjednoczonych. Miła inspiracja - chyba napiszę książkę...

Krystyna Knypl

GdL 10/2022

Każda miniona chwila staje się wspomnieniem...

Szczegóły

Kategoria: Medycyna oparta na wspomnieniach

Opublikowano: wtorek, 23.03.2021, 13:00

Odsłony: 1103

Krystyna Knypl

Ciekawą formą ćwiczeń z przedmiotów klinicznych były internaty, podczas których przez 24 godziny / 7 dni mieszkaliśmy w szpitalu i uczyliśmy się medycyny.
Mieliśmy internat z chirurgii w I Klinice Chirurgii, z ginekologii w II Klinice Ginekologii i Położnictwa na Karowej 2a oraz z rehabilitacji w Klinice Rehabilitacji w Konstancinie.
Internat z chirurgii pozostaje w mojej pamięci między innymi dlatego, że podczas naszego pobytu odbył się jeden z pierwszych w Polsce przeszczepów nerki.

Czytaj więcej: Każda miniona chwila staje się wspomnieniem...

Medycyna oparta na wspomnieniach

Szczegóły

Kategoria: Medycyna oparta na wspomnieniach

Opublikowano: czwartek, 18.03.2021, 02:22

Odsłony: 1054

Krystyna Knypl

Wspomnienia odmładzają i wzruszają, są dostępne o każdej porze, nic nie kosztują, nie wymagają zakładania maseczki ani fizelinowego fartucha – słowem jest to idealne zajęcie na czas pandemii. Mają też jeszcze jedną ciekawą cechę – nikt nas nie może wyręczyć w ich snuciu. Autorskie, jedyne, niepowtarzalne wspomnienia są podarunkiem dla naszych rodzin, przyjaciół oraz młodszych pokoleń lekarzy. W epoce nadprodukcji i nadmiaru przedmiotów odróżniają się swoim wyjątkowym charakterem.

Żyjemy w świecie wszelkiej obfitości, w którym jest możliwość wyboru. Jest evidence based medicine, czyli medycyna oparta na faktach – jak głosi jej oficjalna nazwa – i jest medycyna alternatywna, posługująca się innymi niż rekomenduje to nauka metodami.

Profesor pediatrii David Isaacs na łamach „British Medical Journal” opisał aż 7 odmian medycyny (https://www.bmj.com/content/319/7225/1618). W jego biografii czytamy, że aż 33 razy sięgnął po humorystyczną narrację w swoich artykułach o medycynie. Wyszczególnione przez niego odmiany medycyny są jednym z przykładów takiego podejścia do tematu. Oto one.

1. Eminence based medicine

Im starszy kolega, tym mniejszą wagę przywiązuje do czegoś tak przyziemnego jak dowody – pisze dr Isaacs. – Doświadczenie kliniczne definiuje on jako popełnianie tych samych błędów z rosnącą pewnością siebie przez imponującą liczbę lat. Jednak należy zauważyć, że relacja między pacjentem i lekarzem to nie jest rozprawa sądowa (choć i takie spotkania się niestety zdarzają) i przedstawianie dowodów nie jest warunkiem posiadania racji. Wystarczy, że pacjent wyleczy się lub poczuje lepiej i to jest najlepszy dowód.

2. Vehemence based medicine

Pewność siebie w głoszeniu poglądów jest najważniejsza w tej odmianie medycyny. Z moich obserwacji wynika, że cecha ta rozpleniła się u recytatorów evidence based medicine.

3. Eloquence based medicine

Elokwencja wsparta całoroczną opalenizną, goździk w klapie garnituru od Armaniego plus elegancki język charakteryzują przedstawicieli tej odmiany medycyny. Garnitury od Armaniego... któż je dziś w dobie pandemii nosi...

4. Providence based medicine

Medycyna oparta na opatrzności. Jeśli lekarz nie ma pojęcia, co dalej należy zrobić z pacjentem, decyzję najlepiej pozostawić Wszechmocnemu. Zbyt wielu klinicystów niestety nie jest w stanie oprzeć się nadziei, że Bóg pomoże w każdym przypadku – pisze dr Isaacs.

5. Diffidence based medicine

Medycyna oparta na niepewności siebie – uprawiają ją lekarze, którzy widzą problem tam, gdzie ich koledzy go nie dostrzegają.

6. Nervousness based medicine

Medycyna oparta na nerwowości – strach przed procesem sądowym jest silnym bodźcem skłaniającym do nadmiernej dociekliwości i nadmiernego leczenia.

7. Confidence based medicine

Medycyna oparta na zaufaniu. Zdaniem dr. Isaacsa dotyczy ona wyłącznie chirurgów.

Liczba odmian medycyny może być tak w istocie nieskończona i zależy od tego, na jakim etapie kariery zawodowej jesteśmy. Opublikowany 16 maja 2020 roku na łamach „Journal of Pediatrics and Child Health” artykuł Retirement is not redundancy Davida Isaacsa wraz z bratem bliźniakiem Stephenem Isaacsem sugeruje, że panowie poszukują nowej formy medycyny (https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32416051/).

Jako założycielka Instytutu Medycyny Opartej na Doświadczeniu Osobistym (IMODO) dorzucam odkrytą przeze mnie odmianę – jest to medycyna oparta na wspomnieniach (MOW), a w języku angielskim medicine based on memoirs (MBM).

Moje wspomnienia tworzące ten rodzaj medycyny kolekcjonowałam przez blisko 60 lat. Od kilkunastu lat publikowałam krótkie formy, a teraz nadeszła pora na zbiorcze ich opracowanie.

Zmiany w medycynie spowodowane przez organizatorów systemów ochrony zdrowia oraz najróżniejsze biznesy zmieniają nie tylko warunki pracy lekarzy, ale także relacje między nimi. Wzajemna pomoc, serdeczność oraz chęć dzielenia się osobistymi doświadczeniami były zjawiskami powszechnymi w czasach, gdy rozpoczynałam moją pracę lekarską. Doświadczenie osobiste w medycynie oraz znajomość patofizjologii były, są i zawsze będą najcenniejszymi składowymi wiedzy lekarza.

W 2006 roku na blogu http://grupakliniczna.blogspot.com/2006/08/wspomnienia-dedykuj-dr.html tak pisałam:

Współczesne czasy, wprawdzie bez cenzury, charakteryzuje osobliwa selekcja. Bibliografia medyczna bardziej dokumentuje historię układów biznesowych niż cokolwiek innego. Poza biznesem jest jeszcze w życiu każdego z nas miejsce na koleżeństwo, przyjaźń, wdzięczność, serdeczną pamięć.

I właśnie o tym kto był mi kolegą, przyjacielem, komu jestem wdzięczna, kto pozostaje w mojej serdecznej pamięci lub ma podobny system wartości są te wspomnienia – pierwotnym zamiarem było opublikowanie ich w wersji papierowej, jednak w dobie potęgi blogów zdecydowałam się na publikację elektroniczną. Układ wspomnień nie jest chronologiczny. Jest fragmentaryczny, wybiórczy. Tak właśnie ma być.

Po 15 latach od opublikowania tego tekstu skrystalizował mi się długo rozważany pomysł opublikowania rozproszonych wspomnień o początkach pracy, moich koleżankach i kolegach, z którymi pokonywałam lekarski szlak. Dyplom lekarza uzyskałam 29 lutego 1968 roku, a pracę w Państwowym Szpitalu Klinicznym nr 1 rozpoczęłam 24 kwietnia 1968 roku. To długa trasa przez lata, na której bywało po górkę, a niektóre etapy były wyboiste, a także przypominały sporty ekstremalne.

Frunąc na skrzydłach powołania do medycyny nie zwracałam uwagi na takie drobiazgi jak przedstawiona powyżej droga.

Wprawdzie Adam Mickiewicz ostrzegał:

Lecz choć wszystkiego dostatek,
Dręczy ich nuda i trwoga,
Ach, mamo, dla twoich dziatek
Zamknięta do nieba droga!

Niebo z jego szczegółowym adresem Raj to był w owych latach wyjazd na stypendium naukowe do Stanów Zjednoczonych. Słyszałam o takich szczęściarzach, którzy tam jeździli... Po latach dowiaduję się, że były takie szczęściary, które mogły nawet przebierać w tych zagranicznych stypendiach – do Paryża nie chcę, ale do Bethesdy tak, chętnie! Superszczęściarze to nawet dwa i trzy razy do tej wymarzonej Ameryki jeździli, nie dość tego, płynęli statkiem Batory!

Być jedną z nich – ach! och! a po latach można rzec – ech..., a tak na poważnie: punkt widzenia, a raczej oceniania kariery zależy od poziomu doświadczenia, życiowego oczywiście. Ważna jest też umiejętność przewidywania, co będzie potrzebne w przyszłości.

Państwowy Szpital Kliniczny nr 1 przy ulicy Lindleya 4 i Nowogrodzkiej 59 był miejscem znanym mi już wcześniej, w którym odbywaliśmy ćwiczenia z chorób wewnętrznych. Pierwsze ćwiczenia miałam w III Klinice Chorób Wewnętrznych, a naszą asystentką była dr Regina Hintz.

W dalszych latach ćwiczenia odbywałam w I Klinice Chorób Wewnętrznych, naszymi asystentkami były dr Halina Lipska-Koziołowa oraz doc. Zofia Migdalska. Egzamin z interny zdawałam u prof. Marka Sznajdermana w II Klinice Chorób Wewnętrznych.

Dlaczego zdecydowałam się na ubieganie się o staż w PSK nr 1?

Zachętą była złożona publicznie deklaracja prof. Zdzisława Łapińskiego podczas ogłaszania wyników konkursu na wzorowego studenta o możliwości ubiegania się o staż podyplomowy w Akademii Medycznej. Uroczystość odbyła się 6 grudnia 1967 roku w Domu Medyka, który przedstawia fotografia z tamtych lat.

Prof. Zdzisław Łapiński

Nagrodą była książka Od marzenia do odkrycia naukowego. Jak być naukowcem Hansa Seyle, wydana w 1967 roku, bestseller owych czasów. Trudno o bardziej inspirującą i zarazem prowokującą lekturę dla osoby rozpoczynającej karierę lekarską!

Autor dzieła wprowadził do medycyny pojęcie stressu, miał nawet przydomek dr Stress. Może powinien być nazywany dr Pech, był bowiem aż 10-krotnie nominowany do Nagrody Nobla, ale jej nigdy nie otrzymał. Jeśli uznać, że była to moja inspiracja na początku drogi lekarskiej, to można zauważyć po latach, że kopiowałam – oczywiście na mniejszą skalę! – los jej autora. Tymczasem byłam Kobietą Sukcesu – otrzymałam skierowanie na staż podyplomowy w Akademii Medycznej!

Po otrzymaniu dyplomu (29 lutego 1968 r.) złożyłam podanie o staż w Akademii Medycznej i po niedługim oczekiwaniu go otrzymałam. Mogłam wybierać spośród klinik wewnętrznych. Zdecydowałam się na klinikę, w której nie miałam ćwiczeń, nie wykazałam się niekompetencją, no i zdałam egzamin dyplomowy z interny na piątkę. Pracę rozpoczęłam 24 kwietnia 1968 roku. Tak więc profesor Zdzisław Łapiński jest moim „ojcem chrzestnym” służbowych relacji z Akademią Medyczną.

W czasie studiów nie miałam okazji słuchać wykładów, ale odbywałam ćwiczenia w klinice przez niego kierowanej oraz zdawałam u profesora egzamin dyplomowy z chirurgii. Oczywiście poświęciliśmy chwilę ustaleniu naszych rodowodów z uwagi na moje panieńskie nazwisko jednakowe z profesorskim.

Profesor urodził się w Siedlcach 25 listopada 1909 roku, zmarł w 1995 roku w Warszawie. Wydział Lekarski Uniwersytetu Warszawskiego ukończył w 1934 roku, stopień doktora medycyny uzyskał w 1939 roku, docenta w 1954 roku, prof. nadzwyczajnego w 1964 roku, prof. zwyczajnego w 1970 roku. Był obdarzony wybitnym talentem chirurgicznym, pracował w latach 1936-1944 w Szpitalu Dzieciątka Jezus oraz w Szpitalu Wolskim. Brał udział w Powstaniu Warszawskim. W latach 1945-1960 pracował w I Klinice Chirurgicznej Akademii Medycznej, a potem w II Klinice Chirurgicznej AM w Szpitalu Przemienienia Pańskiego. Odbywał staże naukowe w Wielkiej Brytanii, Szwajcarii oraz RFN. Odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi oraz Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski.

W latach 1966-1969 był dziekanem Wydziału Lekarskiego Akademii Medycznej w Warszawie i z jego rąk otrzymałam dyplom lekarza 6 maja 1968 roku. Uroczystość odbywała się w Domu Medyka przy ulicy Oczki w Warszawie.

Profesor od 1 września 1954 do 1 września 1955 r. pełnił obowiązki kierownika Kliniki Chirurgicznej Polskiego Szpitala w Ham-Hyn w Korei Północnej. W Polskiej Misji Medycznej uczestniczyło także wielu innych znanych mi osobiście starszych kolegów lekarzy. Ich wspomnienia stały się inspiracją do napisania przeze mnie dwu artykułów: Polska Misja Medyczna w Korei cz. 1 https://gazeta-dla-lekarzy.gazeta-dla-lekarzy.kylos.pl/index.php/wybrane-artykuly/418-szpital-polskiego-czerwonego-krzyza-w-korei-polnocnej oraz Szpital Polskiego Czerwonego Krzyża w Korei Północnej https://gazeta-dla-lekarzy.gazeta-dla-lekarzy.kylos.pl/index.php/medycyna-oparta-na-wspomnieniach/420-szpital-polskiego-czerwonego-krzyza-w-korei-polnocnej-2. Artykuły te są cytowane w międzynarodowym piśmiennictwie dotyczącym historii Korei https://gazeta-dla-lekarzy.com/index.php/wazniejsze-nowosci/1027-artykuly-z-gdl-o-polskiej-misji-medycznej-w-korei-polnocnej-cytowane-w-pismiennictwie-miedzynarodowym.

Procedury związane z otrzymaniem stażu podyplomowego w Akademii Medycznej przebiegały sprawnie, bo do pracy zgłosiłam się 24 kwietnia 1968 roku. Zaczęłam od pani Józefiny Kownackiej, u której zapisywałam się na egzamin z interny. Pani Józefina poinformowała mnie, że muszę udać się do sekretariatu na pierwszym piętrze załatwiającego sprawy przyjęcia nowych pracowników, gdzie urzędowała pani Cecylia Szolowa. Wyrecytowałam formułkę o skierowaniu na staż i wręczyłam pismo z Akademii Medycznej.

Dowiedziałam się, że mam zejść do pokoju asystentów i poczekać na dr Teresę Wąsowską. Zapytałam, jak wygląda pani adiunkt, bo nie mając w klinice ćwiczeń, praktycznie poza poznaną podczas egzaminu Ewą Bar-Andziak nie znałam nikogo.

– Przystojna brunetka – padła odpowiedź.

W późniejszych latach spostrzegłam, że pani Cecylia miała pogodną naturę i dużą odporność na otaczające ją szczegóły najbliższego otoczenia. Gdy wchodziliśmy do archiwum, zwykle pytała: „Czego chcesz, córeńko?” Może wtedy właśnie urzekło mnie to słowo, bo do mojej córki Katarzyny zwracam się per córeńko.

Nasze relacje z sekretariatem kliniki były bardzo przyjazne. Gdy urodziła się Kate, wiedziałam, że nie powrócę do pracy na oddziale. Zdecydowana byłam odbyć urlop wychowawczy. Początkowo wzięłam rok urlopu za radą pani Krystyny Mączkowej, sekretarki, która dołączyła do naszego zespołu po odejściu pani Cecylii na emeryturę.

– Pani doktor, idą niepewne czasy. Może będzie pani musiała wrócić do pracy wcześniej? Zawsze może pani przedłużyć urlop.

Uznałam, że rada jest słuszna. Mąż mój pracował wówczas jako sekretarz redakcji „Przeglądu Technicznego”, tygodnika o profilu społeczno-politycznym. Mimo „ścisłego” tytułu pisma, zajmowało się ono wieloma tematami i skupiło najlepszych krajowych dziennikarzy i grafików. Wkrótce dziennikarze mieli być poddani procesowi weryfikacji i mogło się zdarzyć, że zostaniemy bez środków do życia. Zostawienie sobie możliwości wcześniejszego powrotu do pracy było więc uzasadnione i podziękowałam pani Krystynie za radę. Lubili ją wszyscy asystenci. Prezentowała inny styl niż pani Cecylia, bywała na obronach naszych prac doktorskich, udostępniała maszynę do pisania w sekretariacie i częstowała kanapkami na drugie śniadanie. Miło było dostać kanapkę po dyżurze.

Powróćmy jednak do mojego pierwszego dnia pracy i wizyty w sekretariacie kliniki. Posłusznie pomaszerowałam na oddział, gdzie dostałam biały fartuch od pani Stasi, siostry gospodarczej. W tych odległych czasach szpital zapewniał fartuchy i inne stroje służbowe, co więcej, były one szyte na terenie szpitala.

Wystrojona w biały fartuch nieśmiało nacisnęłam klamkę do pokoju lekarskiego i przycupnęłam na krześle w oczekiwaniu na przystojną brunetkę. Wchodziły różne panie, czas ciągnął się niemiłosiernie długo, nie mogłam doczekać się owej przystojnej brunetki. Zaczęłam przysłuchiwać się prowadzonym w pokoju lekarskim rozmowom. Byłam prawie bliska wstrząsu psychicznego. Koledzy rozmawiali na najróżniejsze tematy, ale nie o medycynie.

Byłam przekonana, że w pracy dozwolone są rozmowy tylko na temat chorych i medycyny. Rozmowy o dzieciach, pogodzie, braku pieniędzy jawiły mi się jako karygodne naruszenie obowiązków pracowniczych. Nie mogłam otrząsnąć się z wrażenia, że jest inaczej niż to sobie wyobrażałam w młodzieńczym i wyidealizowanym widzeniu świata.

Około dziewiątej nadeszła dr Teresa Wąsowska.

– Pani, zdaje się, czeka na mnie? – rzuciła w moją stronę.

– Tak, pani adiunkt – wyrecytowałam.

– Chodźmy więc na obchód. Będzie pani notowała zlecenia.

W zespole Teresy pracowałam dwa lub trzy lata. Praca na oddziale była podzielona pomiędzy cztery zespoły, do których dołączani byli stażyści, wolontariusze oraz osoby robiące specjalizację. Dr Teresa Wąsowska jest autorką i współautorką wielu publikacji naukowych https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/?sort=pubdate&size=200&term=Wasowska+T&cauthor_id=6462947 z hipertensjologii i gastrologii. Przez wiele lat była bardzo cenionym konsultantem internistycznym I Kliniki Chirurgicznej, która mieściła się w prawym skrzydle pawilonu 11 PSK nr 1.

Po pół roku pracy zaproponowano mi zdawanie kolokwium dopuszczającego do dyżurowania. Pierwszy dyżur zdecydowałam się odbyć 1 listopada 1968 roku, gorąco wierząc, że uwaga świata będzie skierowana bardziej ku tym, którzy odeszli, niż tym, którzy zostali i dzięki temu dotrwam do rana. Moim szefem dyżuru był dr Leon Stach, spokojny i kompetentny starszy kolega. Lubiłam z nim pracować i w późniejszych miesiącach wielokrotnie prosiłam o wspólne dyżury. Dla młodych było ważne, kto był szefem dyżuru. Nie wszystkie nazwiska na młodzieżowej giełdzie cieszyły się jednakowym uznaniem.

Młodzież kliniczna przesiadywała w pokoju asystentów, wpisując obserwacje do historii chorób lub sklejała szeregowo morfologię do morfologii, mocz do moczu, biochemię do biochemii. Chodziliśmy też na herbatkę do pokoju nr 16 na parterze, gdzie w godzinach wczesnopopołudniowych pani Marynia wydawała szpitalne obiady. Najgorsza była ogórkowa z ryżem. Największą zaletą obiadów była chyba cena, ale nie jestem w stanie przypomnieć sobie, ile się płaciło. Wydaje mi się, że nie byłam wierną klientką pani Maryni.

Moja pensja na stażu podyplomowym wynosiła 1550 zł. Za pierwszą kupiłam gramofon bambino, w towarzystwie którego spędziłam wiele miłych chwil. Za dyżur otrzymywaliśmy 140 zł.

Magnetyczne działanie muru

Symbolem, który ma dla mnie nieomal magnetyczną moc, jest mur ogradzający teren szpitala przy ulicy Nowogrodzkiej 59. Patrząc na ten zabytkowy element architektury mam poczucie, że zamieniając praktykę lekarską na dziennikarstwo medyczne przeskoczyłam ów mur.

Wszyscy znamy piosenkę Jacka Kaczmarskiego Mury. Natomiast nie wszyscy znamy słowa ostatniej zwrotki oryginalnego tekstu, które brzmiały: A mury rosły, łańcuch kołysał się u nóg. Oddawały one wiernie klimat lat, w których rozpoczynałam swój lekarski szlak. Czy zamienione w latach osiemdziesiątych słowa na bardziej optymistyczne A mury runą, runą, runą i pogrzebią stary świat istotnie pogrzebały stary świat? W pewnym sensie tak, ale powstały nowe mury, jest to przecież jeden z ulubionych przez ludzi elementów architektury.

Wielokrotnie spacerowałam wzdłuż muru przy ulicy Nowogrodzkiej, fotografowałam go o różnych porach roku, przyglądałam się jego detalom.

Lubię ten kadr, zwłaszcza sfotografowany w bezśnieżną zimę, z licznymi gałęziami i odnogami winorośli pozostałymi na murze. Przypominają mi poplątane ludzkie losy i drogi tych, którzy za tym murem spędzili trochę czasu… – pisałam w 2018 roku na moim fotoblogu „Modne Diagnozy”.

Zagadnieniem symboliki muru zajmowałam się w 2017 roku, pisząc: Mury, choć odgradzają wybrane fragmenty świata od reszty i często dzielą ludzi, w istocie są symbolem sukcesu. Warunkiem niezbędnym dla odniesienia sukcesu jest pokonanie muru. Jednostki nastawione bojowo dla sukcesu gotowe są mury burzyć, szturmować z udziałem wojska, podkładać materiały pirotechniczne, używać ciężkich pojazdów bojowych. Jednostki nastawione pokojowo pokonują mury w sposób symboliczny, przemieszczając się w obmyślany sposób z przestrzeni A do przestrzeni B lub z przestrzeni B do przestrzeni A. Wszystko zależy od tego, która przestrzeń jest utożsamiana z sukcesem - pisałam na moich fotoblogu

Mury spotykamy nie tylko w życiu, ale także w Biblii (Jerozolima, Jerycho, Bet-Szean, Babilon, Damaszek oraz Tyr), literaturze (spór o mur w Zemście Aleksandra Fredry) oraz w przysłowiach (głową muru nie przebijesz, walić głową w mur). Ze Słownika Języka Polskiego dowiadujemy się, że z tymi murami to nie taka prosta sprawa, może być bowiem mór i mur:

„Mór to inaczej zaraza, słowo pochodzące od prasłowiańskiego moriti ‛zabijać, uśmiercać’ i poprzez nie spokrewnione z innym, dziś też rzadkim rzeczownikiem, występującym tylko w zwrocie na umór (np. pić na umór), który znaczy ‛bez opamiętania’, a etymologicznie ‛do śmierci’.

Mur natomiast to dawna pożyczka germańska o rodowodzie łacińskim. Nowe słowo murale, oznaczające malowidło na ścianie budynku, to zapożyczenie z któregoś z języków nowożytnych, ale mające źródło także w łacińskim murus ‛mur, wał’, które dało początek murowi.” https://sjp.pwn.pl/ciekawostki/haslo/MOR-MUR;5041755.html

Pamiętny rok 1968

Powróćmy jednak we wspomnieniach za ten fascynujący mur. Ileż emocji za nim miało miejsce! Pierwszy rok mojej pracy naznaczony był historycznymi wydarzeniami Marca 68 oraz emigracją kilkorga osób z naszego zespołu. Wiadomo było, że koledzy mający żydowskie pochodzenie szykują się do emigracji. Jedna z koleżanek kończyła właśnie przygotowania do wyjazdu, była w banku, wymieniała jakieś pieniądze, ktoś podobno chciał ją oszukać, wzburzona opowiadała na spotkaniu zorganizowanym przez dr Renatę Kądzielawę:

– Mnie, Żydówkę, chciał oszukać na pieniądze! Coś podobnego! Nie dałam się! Ale mniejsza o to... Za rok o tej porze w Jerozolimie, jak mówią bogobojni Żydzi, gdy piją wódkę, do ciebie, Filip, to piję – oznajmiła to szefującemu nam podczas wakacji koledze.

Wywołany do wspólnego toastu kolega nic nie odpowiedział, choć był błyskotliwym rozmówcą. Zarówno ten toast, jak i fakt, że kolega nie wyemigrował, bardzo nas zaskoczyły. Z naszego oddziału wyjechały w krótkim czasie cztery osoby – dwie do Izraela (Mirka Rycerowa i Ziuta Śmietańska), jedna do RFN (Leon Stach), jedna do Francji (Aurelia Baczko).

W roku 2006 założyłam blog „Grupa Kliniczna”, w którym opisałam kilkoro kolegów emigrantów 1968 roku oraz lat późniejszych.

Syn jednej z koleżanek emigrantek, gdy wyjeżdżał w 1968 roku z Polski wraz z rodzicami, miał 11 lat. Obecnie mieszka w Stanach Zjednoczonych, postanowił poszukać w internecie nazwiska swojej matki, był ciekaw, czy ktoś ją pamięta, wspomina... Mój blog okazał się jedynym miejscem, w którym była wspominana jego matka. To bardzo zastanawiające, jak dalece nieproporcjonalne są wspomnienia o poszczególnych osobach. Zainspirowana życzliwym przyjęciem moich wspomnieniowych tekstów stworzyłam hasło z hashtagiem: #swiat_sie_zmienia_pisz_wspomnienia.

Po bardzo sympatycznej rozmowie z dr Teresą Wąsowską 27 lutego 2021 r., pełnej wspomnień naszych wspólnie spędzonych lat w PSK nr 1, postanowiłam napisać monografię Medycyna oparta na wspomnieniach.

Praca na oddziale wewnętrznym

Pierwszą osobą z mojego przyszłego miejsca edukacji podyplomowej, którą poznałam, była pani Józefina Kownacka. W roku 1967 miałam zdawać egzamin z chorób wewnętrznych. W latach sześćdziesiątych przydział miejsc, w których poszczególne grupy dziekańskie zdawały egzaminy końcowe, odbywał się drogą losowania. Przeprowadzali je starostowie grup. Nasza starościna miała lekką rękę: wylosowała nam klinikę, w której zdobywałam szlify internistycznie oraz klinikę chirurgiczną kierowaną przez prof. Zdzisława Łapińskiego. Zestaw ten uważany był powszechnie za najlepszy. Bardzo byliśmy wdzięczni naszej starościnie za takie miejsca do zdawania egzaminów.

Po trzech tygodniach intensywnych lektur podręcznika do interny zgłosiłam się na egzamin, który składał się z części praktycznej i teoretycznej. Asystentką egzaminacyjną była wówczas dr Ewa Bar-Andziak. Zdawały tego dnia cztery osoby. Ja wraz z koleżanką trafiłyśmy do prof. Marka Sznajdermana. Egzaminator prezentował piękną opaleniznę, szpakowate, krótko przystrzyżone włosy oraz udzielający się zdającym spokój. Byłam zadowolona z przebiegu egzaminu i końcowy wynik był w moim wypadku bardzo dobry. Egzamin zdawałyśmy w bibliotece klinicznej. Pamiętam, że egzaminator siedział u szczytu stołu znajdującego się po lewej stronie pomieszczenia, my zaś pod ścianą. Było to potem często zajmowane przeze mnie miejsce na posiedzeniach klinicznych.

Najlepszym przyjacielem każdego młodego lekarza dyżurnego był wówczas podręcznik Postępowanie w nagłych przypadkach internistycznych Dymitra Aleksandrowa i Wandy Wysznackiej-Aleksandrow. Znakomita, zwięzła książka i co ważne, mieszcząca się w kieszeni lekarskiego fartucha. Czytywaliśmy ją po wielokroć!

Barwnymi uczestnikami dyżurów byli panowie noszowi, którzy rozwozili pacjentów z izby przyjęć położonej na drugim końcu szpitala na poszczególne oddziały. Po dotarciu do oddziału docelowego noszowy pukał do drzwi dyżurki i wołał „pani doktor, chorego przywiozłem”. Przy kolejnym tak samo brzmiącym komunikacie zapytałam „a zdrowego pan nie masz?” „nie było” – oznajmił pan noszowy. Gdy stan chorego w trakcie transportu pogarszał się, noszowy włączał pierwszy bieg i wpadał zdyszany na nasz oddział. Pewnego razu noszowy oznajmił: „pani doktor, nie rozmawia ze mną od czwartej wewnętrznej”, czyli od budynku oddalonego o kilka minut truchtem od naszego pawilonu. Powodem braku konwersacji było... zatrzymanie krążenia. Zreanimowaliśmy pacjenta skutecznie.

Uczucia muszą mieć swój wyraz, uczucia bez wyrazu nie istnieją – powiedzenie mojego wieloletniego pacjenta, księdza Jana, który po wygłoszeniu tego zdania wręczał mi ów wyraz uczuć.

Wyrazy bywały różne, najpopularniejsze były czekoladki, zwykle marki E. Wedel.

Popularne było ptasie mleczko oraz baryłki. Te ostatnie z alkoholem. Pewnej niedzieli miałam spokojny dyżur... ułożyłam się na kanapie w pokoju lekarza dyżurnego i czytając jakąś ciekawą książkę pochłaniałam baryłkę za baryłką. Błogość ogarniała kolejne partie mojego młodego lekarskiego organizmu... no, prawie odlot. Nadeszła godzina 15, a wraz z nią odwiedziny rodzin, które niekiedy pragnęły także zasięgnąć informacji o stanie zdrowia swoich bliskich.

– Stuk, stuk – rozległo się w dyżurce. – Proszę wejść! – zawołałam dziarskim głosem i poderwałam się na nogi... Hmm... utrzymanie idealnie pionowej pozycji ciała w wyniki nadkonsumpcji baryłek było poważnym wyzwaniem. Przejściowe problemy z zachowaniem równowagi udało mi się opanować i obyło się bez sensacji mediowej. Lud pracujący miast i wsi miał wtedy innych wrogów klasowych i nie było zapotrzebowania na lekarzy. Wrogami ludu byli kelnerzy, fryzjerzy i tzw. prywatna inicjatywa. Kelnerzy podobno bili gości, prywatna inicjatywa była zbyt bogata, fryzjerzy... nie pamiętam, czym podpadli władzy ludowej – może kręcąc loczki zawracali ludziom w głowach, a przecież każda władza lubi mieć wyłączność na taki zabieg.

Tekst i zdjęcia
Krystyna Knypl

Portret prof. Zdzisława Łapińskiego narysowała Katarzyna Kowalska

GdL 4_2021

Wspominając dr Ewę Wojtynowicz-Bałazy, Mistrzynię drugiego chóru

Szczegóły

Kategoria: Medycyna oparta na wspomnieniach

Opublikowano: wtorek, 16.03.2021, 17:12

Odsłony: 1516

Alicja Barwicka

Jeszcze do początku XX wieku w wielu zgromadzeniach zakonnych istniał podział na chóry, przy czym członkowie pierwszego pochodzili zazwyczaj z bardziej znakomitych rodów, byli lepiej wykształceni i przez to stanowili swoistą „śmietankę” w zgromadzeniu. Ta grupa osób z reguły nie wykonywała cięższych prac fizycznych, mogąc swój czas poświęcać modlitwie i poszerzaniu wiedzy. Reprezentantom drugiego chóru na modlitwę mogło nieraz czasu brakować, bo praktycznie cały dzień zajmowało im wykonywanie żmudnych prac gospodarczych, np. w kuchni, pralni, ogrodzie czy w polu. W środowisku lekarskim istniał i nadal istnieje analogiczny podział na klinicystów – nieraz nawet bardziej naukowców i na znacznie od nich liczniejszą grupę lekarzy praktyków, do których codziennie trafiają rzesze tych naprawdę i tych potencjalnie chorych.

Czytaj więcej: Wspominając dr Ewę Wojtynowicz-Bałazy, Mistrzynię drugiego chóru

Wspominając prof. Małgorzatę Ciświcką-Sznajderman (1931-1988)

Szczegóły

Kategoria: Medycyna oparta na wspomnieniach

Opublikowano: wtorek, 16.03.2021, 16:58

Odsłony: 1081

Krystyna Knypl

W początkach mojej pracy lekarskiej miałam kilkutygodniowy staż w pracowni biochemicznej, podczas którego pracowałam nad wdrożeniem oznaczania stężenia ksylokainy we krwi. Ksylokaina była wówczas lekiem szeroko stosowanym w terapii komorowych zaburzeń rytmu serca. Po wypełnieniu obowiązków lekarskich na oddziale przechodziłam do pracowni biochemicznej. W razie problemów miałam zwracać się o pomoc do kierownika pracowni biochemicznej, którym była prof. Małgorzata Ciświcka-Sznajderman.

Czytaj więcej: Wspominając prof. Małgorzatę Ciświcką-Sznajderman (1931-1988)

Pandemiczne senne mary

Szczegóły

Kategoria: Medycyna oparta na wspomnieniach

Opublikowano: wtorek, 23.02.2021, 23:18

Odsłony: 1186

Krystyna Knypl

W promieniach styczniowego słońca jaśniał kolejny dzień pandemicznej zimy. Matylda Przekora była przekonana, że okrzepła w roli dziennikarza medycznego i nie grozi jej powrót do lekarskiej przeszłości, gdy nieoczekiwanie okazało się, że jest jednak zapotrzebowanie na jej doświadczenie lekarskie.

Czytaj więcej: Pandemiczne senne mary

Wspominając dr. Andrzeja Chacińskiego, utalentowanego ginekologa położnika

Szczegóły

Kategoria: Medycyna oparta na wspomnieniach

Opublikowano: czwartek, 14.01.2021, 15:42

Odsłony: 1681

Krystyna Knypl

Dr Andrzej Chaciński ukończył Wydział Lekarski Akademii Medycznej w Warszawie w 1974 roku. Specjalizację I stopnia z ginekologii i położnictwa uzyskał w 1978 roku, specjalizację II stopnia w 1981 roku, a tytuł doktora nauk medycznych w 1983 r. na podstawie rozprawy Hamowanie czynności skurczowej macicy w zagrażających porodach niewczesnych i przedwczesnych przy użyciu leków beta-mimetycznych. Pracował w Klinice Ginekologii i Położnictwa Akademii Medycznej w Warszawie przy placu Starynkiewicza.

Czytaj więcej: Wspominając dr. Andrzeja Chacińskiego, utalentowanego ginekologa położnika

Zdrowie publiczne oraz choroby zakaźne

Szczegóły

Kategoria: Medycyna oparta na wspomnieniach

Opublikowano: piątek, 01.01.2021, 23:13

Odsłony: 3412

Moje spotkania

Krystyna Knypl

Mój dyplom lekarza ma 50+ lat. Na kolejnych etapach pracy zawodowej zdobywałam różne umiejętności. Poza chorobami wewnętrznymi, kardiologią i hipertensjologią interesuję się zdrowiem publicznym oraz chorobami zakaźnymi.

Czytaj więcej: Zdrowie publiczne oraz choroby zakaźne

Diagnozy szybkie, diagnozy powolne

Szczegóły

Kategoria: Medycyna oparta na wspomnieniach

Opublikowano: sobota, 28.11.2020, 22:51

Odsłony: 1601

Krystyna Knypl

Znakomita większość pacjentów ma nadciśnienie tętnicze pierwotne, jednak u około 10% z nich przyczyną nadciśnienia jest choroba nerek, tętnic nerkowych lub gruczołów dokrewnych. Diagnostyka nadciśnienia związanego z nadmierną produkcją hormonów bywa poważnym wyzwaniem dla lekarza.

Czytaj więcej: Diagnozy szybkie, diagnozy powolne

Krystyna Knypl – cardiology: achievements and activities

Szczegóły

Kategoria: Medycyna oparta na wspomnieniach

Opublikowano: środa, 21.10.2020, 18:25

Odsłony: 1552

I am physician with over 50 years of professional experience and medical journalist  since 22 years.

I have a Ph.D. (the title of my dissertation is “Assessment of functional heart condition based on echocardiography”).

I have obtained my experience in cardiology by working in a State Clinical Hospital (1968-1980) and Hypertension Clinic in Central University Hospital in Warsaw (1981-1999), consulting the most difficult cases from all over the country on a full range of diagnostic issues. Since 2000 I am working in different private clinics consulting patients with cardiovascular diseases.

I have a specialization in internal diseases, hypertensiology, and title European Society of Hypertension Specialist. I am the author/co-author of over 130 articles and the author of 2 books on cardiovascular diseases.

Since 2008 I have received 17 journalist accreditations at conferences on public health issues organized by the European Commission.

Since 2012 I am the editor-in-chief and publisher of the non-profit magazine „Gazeta dla Lekarzy” (www.gazeta-dla-lekarzy.com).

In 2014 I received a diploma from the World League of Hypertension as an award for notable achievement in dietary salt reduction at the population level.

 I also promote other forms of a healthy lifestyle (adequate physical effort, proper diet, no smoking) as a medical consultant for the popular press (3 titles with a total monthly circulation of several hundred thousand) and during public lectures.

Since 2016 I am a Sermo community columnist (the largest social media network for physicians from 150 countries worldwide). I am a lecturer at post-graduate training conferences for doctors and other medical professionals.

I have been a member of the European Society of Cardiology since 1977.

Sources:
https://sites.google.com/site/freejournalistkrystynaknypl/home

https://gazeta-dla-lekarzy.com/index.php/wazniejsze-nowosci/107-wyroznieni-przez-world-hypertension-league

My scientific articles on cardiological issues

133. The abdominal aortic artery aneurysm and cardiovascular risk factors. Knypl. K. „e-Journal of Cardiology Practice”, Vol. 18, N° 28 - 22 Jul 2020 https://www.escardio.org/Journals/E-Journal-of-Cardiology-Practice/Volume-18/the-abdominal-aortic-artery-aneurysm-and-cardiovascular-risk-factors

132. Control of hypertension – should doctors roll up their sleeves or open their minds to new forms of communication? Knypl K. „e-Journal of Cardiology Practice” (https://www.escardio.org/Journals/E-Journal-of-Cardiology-Practice/Volume-17/control-of-hypertension-should-doctors-roll-up-their-sleeves-or-open-their-min)

131. Korzyści płynące ze skutecznego leczenia nadciśnienia tętniczego – rozważania na przykładzie trandolaprilu (The benefits of effective hypertension treatment – considerations on the example of trandolapril) Knypl K. Kardioprofil 2012,2,89

130. Problemy kardiologiczne u pacjentów z chorobą nowotworową (Heart problems in patients with neoplastic disease) Knypl K. Lekarz Praktyk 2010,4,10-12

129. Hypertension occurence in patients with subclinical hyperthyroidism Szydlarska D., Grzesiuk W., Pragacz A., Ambroziak U., Miśkiewicz P., Knypl K., Bar-Andziak E. 14^th International Thyroid Congress, Paris 11-16 September 2010, Abstract Book, abstr. Nr ITC 2010-730

128. Sprawozdanie z kongresu American College of Cardiology w Atlancie, marzec 2010 (The report on Congress of American College of Cardiology in Atlanta, March 2010) Knypl K. Kardioprofil 2010,8,137-139

127. Kongres American College of Cardiology w Atlancie – najciekawsze wydarzenia (Congress of the American College of Cardiology in Atlanta – the most interesting events) Knypl K. Lekarz Praktyk 2010,2,16-17

126. Częstość występowania dyslipidemii aterogennej wśród pacjentów hospitalizowanych w oddziale wewnętrznym (The incidence of atherogenic dyslipidemia in patients hospitalized in internal department) Szydlarska D., Dąbrowska M., Knypl K., Grzesiuk W., Bar-Andziak E. Pol.Przegl.Kardiol. 2010,12,suppl.2,s.18,abstr.nr3

125. Nadciśnienie tętnicze – o co pytają internauci? (Hypertension – what ask internet users?) Knypl K. Pol.Przegl.Kardiol. 2009,11,suppl.1,19-42,abstr.nr22,s.29

124. Ryzyko rezydualne i jego znaczenie w schorzeniach układu krążenia (Residual risk and its role in cardiovascular diseaes) Knypl K. Lekarz Praktyk 2010,1,16-19

123. Redukcja ryzyka rezydualnego w chorobach układu krążenia (Residual risk reduction in cardiovascular diseases) Knypl K. Kardioprofil 2009,7,13-16

122. Fenofibrat – duże korzyści dla małych naczyń (Fenofibrate – big benefits for small vessels) Knypl K., Knypl M. Kardioprofil 2008,6,40-43

121. Choroba wieńcowa u kobiet (Coronary artery disease in women) Knypl K. Essentia Medica 2007,2,15-21

120. Jakie są obawy i pytania dotyczące układu krążenia zadawane przez internautów? (What are the concerns and questions about cardiovascular system asked by internet users?) Knypl K., Zaborska A. Pol.Przegl.Kardiol. 2007,9,supl.1,32 (abstr.nr17)

119. Wyciąg z kasztanowca zwyczajnego w leczeniu przewlekłej niewydolności żylnej (Horse chestnut extract in the treatment of chronic venous insufficiency) Knypl K. Farmacja w Praktyce 2006,2,93-98

118. Subkliniczna nadczynność tarczycy może prowadzić do rozwoju nadciśnienia tętniczego (Subclinical hyperthyroidism can lead to the development of hypertension) Grzesiuk W., Ambroziak U., Knypl K., Miśkiewicz P., Bar-Andziak E. Pol. Przegl. Kardiol. 2006,supl.1/06,s.69

117. Zasady rozpoznawania i leczenia hipotonii ortostatycznej (Principles of diagnosis and treatment of orthostatic hypotension) Knypl K. Farmacja w Praktyce 2006,1,25-30

116. Wytyczne w leczeniu nadciśnienia tętniczego u osób w starszym wieku (Guidelines for the treatment of hypertension in the elderly) Knypl K., Rojek-Trębicka J. Geriatria Polska 2006,2,61-67

115. Znaczenie jonu potasowego w stanach fizjologii i patologii układu sercowo-naczyniowego (Importance of potassium ion in physiology and pathology of the cardiovascular system) Knypl K. Przewodnik Lekarza 2006,s.83-86

114. Śródbłonek jako cel leczenia hipolipemicznego (Endothelium as a target of hypolipemic treatment) Knypl K. Kardioprofil 2005,s.148-152

113. Czytając IX wydanie Kaplan’s Clinical Hypertension (While reading IX edition of Kaplan’s Clinical Hypertension) Knypl K. Nadciśnienie Tętnicze 2005

112. Co rozstrzygnęło badanie FIELD? What is decisive in the FIELD Study? Knypl K. Kardiologia Polska 2006,64,1

111. Wiek pacjenta a przestrzeganie zaleceń dotyczących leczenia hipotensyjnego wśród pacjentów z nadciśnieniem tętniczym i współistniejącą cukrzycą lub nadczynnością tarczycy (Patient’s age and compliance with recommendations for antihypertensive therapy in patients with hypertension and coexisting diabetes mellitus or hyperthyroidism) Grzesiuk W., Popow M., Dubno B., Knypl K., Bar-Andziak E. Geriatria Polska 2005,1,12-19

110. Inhibitory enzymu konwertującego w leczeniu nadciśnienia tętniczego – spojrzenie z perspektywy wyboru optymalnego preparatu dla pacjentów geriatrycznych (Converting enzyme inhibitors in the treatment of hypertension – a view from perspective of choosing the optimal formulation for geriatric patients) Knypl K. Geriatria Polska 2005,1(3),87-90

109. Wpływ jonów magnezu, wapnia i potasu na układ krążenia (Magnesium, potasium and calcium ions and its influence on cardiovascular system) Knypl K. Geriatria Polska 2005,2,65-68.

108. Nadciśnienie tętnicze u pacjenta z łagodnym rozrostem stercza – wybrane aspekty terapeutyczne u pacjentów geriatrycznych (The patients with hypertension and benign prostatic hyperplasia – selected issues in geriatric patients) Knypl K., Rojek-Trębicka J. Geriatria Polska 2005,2,40-44

107. Definicja i podział nadciśnienia tętniczego – stanowisko The Writing Group of the American Society of Hypertension 2005 (Definition and classification of hypertension – The Writing Grup of the American Society of Hypertension Statement 2005) Knypl K. Przewodnik Lekarza 2005,5,101-105

106. The aortic arch calcification and other cardiovascular risk factors in patients hospitalized in an internal department Kochanowska-Kałuża G., Tarwacka J., Łapińska-Knypl K., Doboszyńska A., Kubica J., Karasińska M. J.Hypertension 2005,23, suppl.2, S400

105. The lipidogram in patients with aortic arch calcification Kochanowska-Kałuża G., Tarwacka J., Łapińska-Knypl K., Doboszyńska A., Kubica J., Karasińska M. J.Hypertension 2005,23, suppl.2, S400

104. The effect of smoking on cardiovascular risk factors and antihypertensive therapy Jabłońska N., Łapińska-Knypl K., Doboszyńska A., Cezak A. J.Hypertension 2005,23, suppl.2,abstr.P1.226

103. The nicotine dependance among hypertensive patients hospitalized in cardiological department Jabłońska N., Łapińska-Knypl K., Doboszyńska A., Cezak A. J. Hypertension 2005,23,suppl.2,abstr.P1.225,p.S85

102. Zespół metaboliczny – nowe dane o zasadach rozpoznawania i leczenia (Metabolic syndrome – new data on the principles of diagnosis and treatment) Knypl K. Leki Współczesnej Terapii w Polsce 2005,3,68-69

101. Leczenie nadciśnienia tętniczego u pacjentów geriatrycznych (Treatment of hypertension in geriatric patients) Knypl K. Geriatria Polska 2005,1,23-30

100. Hipotonia ortostatyczna – etiologia, patofizjologia, leczenie (Orthostatic hypotension – etiology, patophysiology, treatment) Knypl K. Geriatria Polska 2005,1,5-8

99. Jaki tryb życia prowadzili pacjenci w okresie poprzedzającym hospitalizację na oddziale kardiologicznym? (What was the lifestyle before patients hospitalization in cardiology department?) Jabłońska N., Knypl K., Doboszyńska A., Cezak A. Essentia Medica 2005,2,41-44

98. Znaczenie magnezu w fizjologicznych i patologicznych procesach ustrojowych (Importance of magnesium in physiology and pathology) Knypl K. Magazyn Lekarza Rodzinnego 2004,10(9),55-59

97. Postępowanie w nagłych zwyżkach ciśnienia krwi (Management of hypertension emergencies) Knypl K. Magazyn Lekarza Rodzinnego 2004/7-8/10-13

96. Znaczenie magnezu oraz wapnia w schorzeniach układu krążenia (Importance of magnesium and calcium ions in cardiovascular diseases) Knypl K. Przewodnik Lekarza 2004,11/12 (71/72),44-48

95. Nadciśnienie tętnicze a udar mózgu (Hypertension and stroke) Knypl K. Essentia Medica 2004,15,52-55

94. Sprawozdanie z VIII Międzynarodowego Jubileuszowego Kongresu Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego (Report on 8^th Jubilee Congress of Polish Society of Cardiology) Knypl K. Przewodnik Lekarza 2004,8,108-109

93. XIV Kongres European Society of Hypertension (14^th congress European Society of Hypertension) Knypl K. Essentia Medica 2004,7,39-39

92. Nowe wytyczne w leczeniu nadciśnienia tętniczego (New guidelines for the treatment of hypertension) Knypl K. Neurologica 2004,3,34-36

91. Świadomość wartości ciśnienia krwi i innych czynników ryzyka u chorych hospitalizowanych na oddziale kardiologicznym (Awareness of blood pressure and other risk factors among patients hospitalized in cardiological department in Warsaw) Jabłońska N., Knypl K., Doboszyńska A., Cezak A. PAMW 2004, CXII, Materiały XXXV Zjazdu TIP.

90. Compliance with low-salt diet in hypertensive patients Knypl K., Jabłońska N., Doboszyńska A. Abstract Book 12^th International Congress of Endocrinology. Aug.31-Sept.4,2004

89. Częstość zażywania leków OTC wśród pacjentów z nadciśnieniem tętniczym i cukrzycą (The frequency of use OTC drugs in patients with hypertension and diabetes) K.Knypl, B.Dubno Pol.Przegl.Kardiol. 2004,6,supl.1,S120

88. What was the patients’ lifestyle before the hospitalization in a cardiovascular department? Jabłońska N., Knypl K., Doboszyńska A., Cezak A. J.Hypertension 2004,vol.22,S376

87. Serum cholesterol level and blood pressure on both arms Kochanowska-Kałuża G., Knypl K., Karasińska M., Doboszyńska A., Kubica J. J.Hypertension 2004,vol.22,S305

86. Awareness of blood pressure and other risk factor among patients hospitalized in a cardiological department in Warsaw Jabłońska N., Knypl K., Doboszyńska A., Cezak A. J.Hypertension 2004,vol.22,S238

85. Self-control in hypertensive patients with diabetes mellitus Knypl K., Dubno B. J.Hypertension 2004,vol.22, S221

84. Consecutive blood pressure measurements and the difference of blood pressure level on both arms Kochanowska-Kałuża G., Knypl K., Karasińska M., Doboszyńska A., Kubica J. J.Hypertension 2004,vol.22,suppl.22,S168

83. Compliance with dietetic recommendations among hypertensive patients Jabłońska N., Knypl K., Doboszyńska A., Cezak A. J.Hypertension 2004,vol.22,suppl.22,S99

82. Leczenie nadciśnienia tętniczego u chorych na cukrzycę (Treatment of hypertension in patients with diabetes mellitus type 2) Knypl K. Magazyn Lekarza Rodzinnego 2004,4,29-33

81. Współczesna farmakoterapia nadciśnienia tętniczego: miejsce blokerów receptora AT1 dla angiotensyny II (Modern pharmacotherapy of hypertension: place of AT1 blockers) Knypl K. Magazyn Lekarza Rodzinnego 2004,3,4-8

80. Kongres International Society of Hypertension w São Paulo (Congress of the International Society of Hypertension in São Paulo) Knypl K. Przewodnik Lekarza 2004,3,96-97

79. Nadciśnienie tętnicze u osób w starszym wieku (Hypertension in the elderly) Knypl K. Przewodnik Lekarza 2004,3,82-87

78. Depresja w chorobach wewnętrznych (Depression in internal diseases) Knypl K. Magazyn Lekarza Rodzinnego 2004,1,47-51

77. Znaczenie jonu potasowego w fizjologicznych i patologicznych procesach ustrojowych (Importance of potassium ion in physiology and pathology) Knypl K. Przewodnik Lekarza 2004,7,37-41

76. Usefulness of ophthalmoscopy in mild and moderate hypertension Knypl K., Grzesiuk W. J.Hypertens. 2004,22,suppl.1,P.479

75. Quality of life among different groups of hypertensive patients Knypl K., Popow M. J.Hypertens. 2004,22,suppl.1,P.722

74. Hypertensive therapy expectations among different groups of patients Knypl K., Popow M. J.Hypertens. 2004,22,suppl.1,P.092

73. Rola statyn ze szczególnym uwzględnieniem simwastatyny w farmakoterapii chorób układu krążenia (The role of statins with a particular focus of simvastatin in pharmacotherapy of cardiovascular disease) Knypl K. Medycyna Rodzinna 2003,26,204-207

72. Plamica Schoenleina-Henocha z zespołem nerczycowym oraz ciężkim nadciśnieniem tętniczym (Case report – Schoenlein-Henoch purpura with nephrotic syndrome and severe hypertension) Knypl K., Rojek-Trębicka J. Medycyna Rodzinna 2003,25,143-146

71. Miejsce antagonistów receptora AT1 dla angiotensyny II w całodobowej kontroli ciśnienia krwi ze szczególnym uwzględnieniem telmisartanu (Place of AT1 blockers, with particular emphasis on telmisartan, and ABMP control) Knypl K. Przewodnik Lekarza 2003,6(10),22-29

70. Kwas acetylosalicylowy – stare i nowe wskazania do stosowania (Acetylsalicylic acid – old and new indication to treatment) Knypl K. Przewodnik Lekarza 2003,6(10),14-21

69. Epidemiologia nadciśnienia tętniczego (Epidemiology of hypertension) Knypl K. Magazyn Medyczny – Lekarz Rodzinny 2003,7-8,63-66

68. Metabolizm jonu potasowego – znaczenie w chorobach układu krążenia oraz chorobach wewnętrznych (Potassium metabolism – its role in cardiovascular and internal disease) K.Knypl Magazyn Medyczny – Lekarz Rodzinny 2003,7-8,35-37

67. Stężenie potasu w surowicy krwi u chorych z nadciśnieniem tętniczym (Plasma potassium level among hypertensive patients) Knypl K., Trzepla E. Magazyn Medyczny – Lekarz Rodzinny 2003,7-8,32-34

66. Miejsce aspiryny w codziennej praktyce lekarskiej (Aspirin in every day medical practice) Knypl K. Medycyna Rodzinna 2003,24,98-102

65. Czytając nowe wytyczne o leczeniu nadciśnienia tętniczego (Reading the new guidelines of hypertension treatment) Knypl K. Medycyna Rodzinna 2003,24,103-107

64. Self blood pressure monitoring among different groups of patients with hypertension Popow M., Grzesiuk W., Knypl K., Dubno B., Bar-Andziak E. J. Hypertension 2003,21,suppl.4,S334

63. Unacceptable adverse drug reaction to hypertensive therapy among different groups of patients Popow M., Grzesiuk W., Knypl K., Dubno B., Bar-Andziak E. J. Hypertension 2003,21,suppl.4,S77

62. Farmakoterapia nadciśnienia tętniczego: rilmenidyna (Pharmacotherapy of hypertension: rilmenidine) Knypl K. Medycyna Rodzinna 2003,2(23),50-53

61. Rola telmisartanu oraz innych inhibitorów angiotensyny II w skutecznej terapii nadciśnienia tętniczego (Telmisartan and other angiotensin II blockers in successful treatment of hypertension) Knypl K. Medycyna Rodzinna 2003,2(23),55-58

60. Antagoniści receptora AT1 dla angiotensyny w leczeniu nadciśnienia tętniczego (AT1 blockers in hypertension treatment) Knypl K. Informator – Leki Współczesnej Terapii w Polsce 2003,4,46-50

59. Leki hipotensyjne blokujące receptory imidazolowe (Antihypertensive treatment with imidazoline receptor blockers) Knypl K. Medycyna Rodzinna 2002,2(18),63-64

58. Przestrzeganie zaleceń lekarskich oraz motywacja do leczenia wśród chorych na nadciśnienie tętnicze (Compliance with therapy and motivation to treatment among patients with hypertension) Knypl K. Medycyna Rodzinna 2002,1(17),10-14

57. Indywidualizacja terapii hipotensyjnej (Individualization of hypotensive therapy) Knypl K. Informator – Leki Współczesnej Terapii w Polsce 2002,4,42-45

56. Nowe leki hipotensyjne. Część II (New antihypertensive drugs. Part II) Knypl K. Ordynator Leków 2002,6,38-41

55. Nowe leki hipotensyjne. Część I (New antihypertensive drugs. Part I) Knypl K. Ordynator Leków 2002,5,18-22

54. Rola soli kuchennej w patogenezie nadciśnienia tętniczego (The role of salt in the pathogenesis of hypertension) Knypl K. Kardiologia w Praktyce 2002,1(2),9-10

53. Sprawozdanie z XXIII Kongresu Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego (Sztokholm 1-5.09.2001) (Report on the 23^rd Congress of European Society of Cardiology, Stockholm 2001) Knypl K. Medycyna Rodzinna 2001,16(6),252-253

52. Nadciśnienie tętnicze wtórne: guz chromochłonny (Secondary hypertension: phaeochromocytoma) Knypl K. Medycyna Rodzinna 2001,16(6),249-251

51. Sprawozdanie z XI Kongresu Nadciśnieniowego – Mediolan 15-19 VI 2001 (Report on the 11^th Meeting of Hypertension, Milan 2001) Knypl K. Medycyna Rodzinna 2001,15(5),202-203

50. Nadwaga i otyłość – problemy terapeutyczne (Overweight and obesity – therapeutic problems) Knypl K. Medycyna Rodzinna 2001,12(1),23-26

49. Podstawy rozpoznawania nadciśnienia tętniczego. Pomiar ciśnienia krwi (The rules of hypertension diagnosis. Measurement of blood pressure) Knypl K. Magazyn Medyczny – Lekarz Rodzinny 2001,3,60-64

48. Leki hipotensyjne wpływające na układ współczulny (Antihypertenisve drugs affecting the sympathetic nervous system) Knypl K. Medycyna Rodzinna 2001,15(5),204-206

47. Nadciśnienie tętnicze u chorych na cukrzycę (Hypertension in diabetic patients) Knypl K. Medycyna Rodzinna 2001,14(3-4),126-128

46. Farmakoterapia nadciśnienia tętniczego: antagoniści receptorów angitensynowych AT1 (Pharmacotherapy of hypertension: antagonists of AT1 receptors) Knypl K. Medycyna Rodzinna 2001,13(2),58-60

45. Farmakoterapia nadciśnienia tętniczego: antagoniści wapnia (Pharmacological therapy of hypertension: calcium antagonists) Knypl K. Medycyna Rodzinna 2001,12(1),2-4

44. Farmakoterapia nadciśnienia tętniczego: inhibitory konwertazy angiotensyny (Pharmacotherapy of hypertension: angiotensin converting enzyme blockers) Knypl K. Medycyna Rodzinna 2000,11(3-4),23-25

43. Sprawozdanie z X Europejskiego Kongresu Nadciśnieniowego w Göteborgu (Report on the 10^th Meeting on Hypertension, Göteborg 2000) Knypl K. Medycyna Rodzinna 2000,11(3-4),26-27

42. Profilaktyka – przeszłość, teraźniejszość, przyszłość. (Prevention – past, present, future) Knypl. K. Medycyna Rodzinna 2000,10(2),27-28

41. Farmakoterapia nadciśnienia tętniczego: leki blokujące receptory adrenergiczne typu beta (Pharmacotherapy of hypertension: beta-adrenergic receptors blockers) Knypl K. Medycyna Rodzinna 2000,10(2),24-26

40. Farmakoterapia nadciśnienia tętniczego: leki moczopędne (Pharmacotherapy of hypertension: diuretics) Knypl K. Medycyna Rodzinna 2000,9(1),19-21

39. Leczenie nadciśnienia tętniczego. Problemy i perspektywy (Treatment of hypertension. Problems and prospects) Knypl K. Medycyna Rodzinna 1999,8(4),29-31

38. Niefarmakologiczne metody leczenia nadciśnienia tętniczego. (Non-pharmacological treatment of hypertension) Knypl K. Medycyna Rodzinna 1999,7(3),15-18

37. Diagnostyka nadciśnienia tętniczego (Diagnosis of hypertension) Knypl K. Medycyna Rodzinna 1999,6(2),23-26

36. Nadciśnienie tętnicze w praktyce lekarza rodzinnego. Zasady rozpoznawania nadciśnienia tętniczego. (Hypertension in general practice. Rules of diagnosis of hypertension) Knypl K. Medycyna Rodzinna 1999,5(1),10-14

35. Zastosowanie isoptinu SR-240 w leczeniu nadciśnienia tętniczego. (Use of isoptin SR-240 in treatment of hypertension) Knypl K., Brym E., Wacławek-Maczkowska J. Wiadomości Lekarskie 1993,46(23-24),898-900

34. Ocena kliniczna preparatu Angiopress w leczeniu nadciśnienia tętniczego. Wyniki badań wieloośrodkowych (Evaluation of Angiopress in treatment of hypertension. Multi-center study.) Knypl K., Chodakowska J. Terapia i Leki 1993,21(43),148-153

33. Ocena kliniczna preparatu Pressocard w leczeniu łagodnego i umiarkowanego nadciśnienia tętniczego. Badanie wieloośrodkowe (Evaluation of Pressocard in treatment of mild and moderate hypertension. Multi-center study) Opracowanie zbiorcze: Knypl K., Bar-Andziak E. Terapia i Leki 1993,21(43),331

32. Wpływ przewlekłego leczenia ketanseryną na zachowanie się ciśnienia tętniczego oraz wybrane wskaźniki humoralne i metaboliczne u chorych z łagodnym i umiarkowanym nadciśnieniem tętniczym pierwotnym (Influence of chronic ketanserin therapy on blood pressure and certain humoral and metabolic factors in patients with mild to moderate primary essential hypertension) Knypl K., Wocial B., Berent H., Kuczyńska K., Wąsowska T., Brym E., Czerniewska E., Wacławek-Maczkowska J., Januszewicz W. Pol.Arch.Med.Wewn. 1993,90(95),95-104

31. Wpływ przewlekłego leczenia prazosyną na wybrane wskaźniki humoralne i metaboliczne u pacjentów z pierwotnym nadciśnieniem tętniczym (Effect of long-term prazosin treatment on certain humoral and metabolic factors in patients with primary hypertension) Knypl K., Brym E., Czerniewska E., Wocial B., Kuczyńska K., Chodakowska J. Pol.Tyg.Lek. 1991,46(1-3),32-34

30. Wpływ przewlekłego leczenia guanfacyną na wybrane wskaźniki humoralne i metaboliczne u chorych z nadciśnieniem tętniczym pierwotnym (Effect of long-term treatment with guanfacine on selected humoral metabolic indices in patients with primary hypertension) Knypl K., Wocial B., Chodakowska J., Brym E., Czerniewska E., Wacławek-Maczkowska J., Kuczyńska K., Berent H., Januszewicz W. Pol.Tyg.Lek. 1989,44(12-13),293-296

29. Wpływ przewlekłego leczenia maleinianem enalaprilu na poziom katecholamin, beta-endorfin, prostaglandyn i stężenie sodu w erytrocytach u pacjentów z nadciśnieniem tętniczym pierwotnym (Effect of treatment with enalapril maleate on the levels of circulating catecholamines, beta endorphins, prostaglandins and concentration of sodium in erythrocytes in patients with essential hypertension) Chodakowska J., Wocial B., Ignatowska-Świtalska H., Knypl K., Brym E., Czerniewska E., Wacławek-Maczkowska J., Jabłońska-Skwiecińska E., Drygieniec D., Januszewicz W. Pol.Tyg.Lek. 1989,44(12-13),297-300

28. Wpływ maleinianu kwasu enalaprilowego na ciśnienie tętnicze i aktywność reninową osocza u chorych na pierwotne nadciśnienie tętnicze (Effect of enalapril maleate on arterial pressure and plasma renin activity in patients with primary arterial hypertension) Bar-Andziak E., Brym E., Czerniewska E., Knypl K., Wacławek-Maczkowska J. Pol.Tyg.Lek. 1988,43(9),289-292

27. Wpływ przewlekłego leczenia nifedypiną na aktywność układu współczulno-nadnerczowego, lipidy oraz beta-tromboglobulinę u chorych z pierwotnym nadciśnieniem tętniczym (The influence of long-term treatment with nifedipine on the activity of the sympathetic-adrenal system, lipids and beta-tromboglobulin in patients with primary arterial hypertension) Knypl K., Brym E., Czerniewska E., Wocial B., Berent H., Kuczyńska K., Młyński J., Chodakowska J. Kardiologia Polska 1988,31,suppl.8-15

26. Guanfacyna w długotrwałym leczeniu nadciśnienia tętniczego (Guanfacine in the long-term treatment of arterial hypertension) Knypl K., Chodakowska J., Brym E., Czerniewska E., Januszewicz W. Pol.Tyg.Lek. 1988,43(27),889-891

25. Automatyczny pomiar ciśnienia krwi (Automatic measurement of arterial blood pressure) Knypl K., Stępniakowski K., Czarkowski M. Kardiologia Polska 1988,31,suppl.2,77-84

24. Cordipin w leczeniu przewlekłego nadciśnienia tętniczego (Cordipin in management of essential hypertension) Bar-Andziak E., Brym E., Chodakowska J., Czerniewska E., Knypl K., Wacławek-Maczkowska J., Januszewicz W. Kardiologia Polska 1987,30,suppl.3-8

23. Nadciśnienie tętnicze u osób w podeszłym wieku (Arterial hypertension in elderly patients) Knypl K. Pol. Tyg. Lek. 1987,42(19),571-73

22. Wpływ palenia papierosów na układ krążenia (The effect of cigarette smoking on the circulatory system) Knypl K. Kardiologia Polska 1986, 29(2),144-148

21. Humoral changes during chronic administration of enalapril maleate in patients with essential hypertension Chodakowska J., Wocial B., Januszewicz W., Brym E., Czerniewska E., Knypl K., Wacławek J., Kozakowska E. 11^th Scientific Meeting of the International Society of Hypertension. Heidelberg, Aug.31 – sept.6, 1986.

20. Wpływ palenia papierosów na ciśnienie tętnicze oraz wybrane wskaźniki humoralne u osób zdrowych i chorych na nadciśnienie tętnicze pierwotne (Effect of cigarette smoking on arterial blood pressure and selected humoral indicators in healthy persons and in patients with primary arterial hypertension) Knypl K., Wocial B., Ignatowska-Świtalska H., Januszewicz W, Chodakowska J., Głowacka G., Brym E., Czerniewska E. Pol.Tyg.Lek. 1986,41,29-30

19. Acute pressor and humoral effects of smoking in patients with essential hypertension and in normotensive subjects Januszewicz W., Ignatowska-Świtalska H., Wocial B., Chodakowska J., Głowacka G., Knypl K., Brym E., Czerniewska E. Second European Meeting on Hypertension Milan 9-12^th June, 1985, abstract 250

18. Wydolność lewej komory serca oceniana metodami nieinwazyjnymi (polikardiograficzną i echokardiograficzną) u chorych z przewlekłą niewydolnością nerek leczonych powtarzanymi dializami (Determination of left-ventricular efficiency by means of non-invasive methods (polycardiography and echocardiography) in patients with chronic renal failure treated with repeated dialyses) Juskowa J., Łapińska K., Świderska-Kulikowa B., Deka A. Pol.Arch.Med.Wewn. 1981,65(17),17-29

17. Echocardioram in scleroderma 4 Symposium on Echocardiography. June 24-26, 1981, Thoraxcenter, Erasmus University, Rotterdam, The Netherlands. Łapińska K., Deka A., Szczepański A.

16. Zastosowanie echokardiografii do oceny serca w nadciśnieniu tętniczym (Use of echocardiography for cardiac evaluation in arterial hypertension) Deka-Starosta A., Knypl K. Kardiologia Polska 1981,24(11-12),815-20

15. Obraz echokardiograficzny przerwanej przegrody międzykomorowej w przypadku świeżego zawału serca (Echocardiographic findings in ventricular septum rupture in acute myocardial infarction) Chlebus H., Kancelarczyk W., Łapińska K., Raczyński J., Walczak E. Kardiologia Polska 1980,23(3),261-265

14. Trudności w rozpoznawaniu stanów gorączkowych – analiza materiału kliniki chorób wewnętrznych z lat 1968-1977 (Diagnostic difficulties in febrile conditions – analysis of cases at an internal medicine department in the years 1968-1977) Popławska W., Łapińska K. Pol.Arch.Med.Wewn. 1980,63(2),195-202.

13. Wielkość lewego przedsionka – porównanie kryteriów echokardiograficznych i elektrokardiograficznych (Size of the left atrium – comparison of echocardiographic and electrocardiographic criteria) Łapińska K., Deka A., Torbicki A., Dąbrowska B. Kardiologia Polska 1978,21(2),133-8

12. Ciśnienie tętnicze a poziom katecholamin we krwi u chorych ze świeżym zawałem serca (Arterial blood pressure and catecholamine level in patients with acute myocardial infarction) Sznajderman M., Januszewicz W., Wocial B., Łapińska K. Kardiologia Polska 1977,20(1),63-6

11. Ocena wartości rokowniczej wolnych kwasów tłuszczowych i katecholamin w zawale serca na podstawie wyników rocznej obserwacji ambulatoryjnej. (Prognostic value of plasma free fatty acids and urinary catecholamines in myocardial infarction: 1-year follow-up.) Sznajderman M., Januszewicz W., Ciświcka-Sznajderman M., Wocial B., Łapińska K., Rymaszewski Z. Pol.Arch.Med.Wewn. 1976,56(5),433-8

10. Ultrasonogram tylnej ściany lewej komory u chorych z nadciśnieniem tętniczym (Ultrasonocardiogram of sthe left ventricular wall in patients with hypertension) Łapińska K., Deka A. Kardiologia Polska 1976,19(6),483-7

9. Zastosowanie ultrasonografii do oceny działania leków wpływających na stan czynnościowy mięśnia sercowego (Use of ultrasonocardiography in the evaluation of the effects of drugs on myocardial functioning) Łapińska K. Kardiologia Polska 1975,18(5),439-46

8. Ciśnienie tętnicze krwi a wydalanie katecholamin z moczem w świeżym zawale serca u chorych z nadciśnieniem tętniczym i bez nadciśnienia (Arterial blood pressure and urinary catecholamine excretion in acute myocardial infarction in patients with and without hypertension) Januszewicz W., Łapińska K., Wocial B., Sznajderman M. Kardiologia Polska 1975,18(2),161-66

7. Blood pressure and urinary excretion of catecholamines in hypertensive and normotensive patients with acute myocardial infarction Januszewicz W., Łapińska K., Wocial B., Sznajderman M. Eur.J.Clin.Invest. 1974,4(5), abstr. nr 275, p.387

6. Carcinoma of the adrenal cortex with hyperaldosteronism Filipecki S., Feltynowski T., Popławska W., Łapińska K., Kruś S., Wocial B., Januszewicz W. J.Clin.Endocrinol.Metab. 1972,35(2),225-9

5. Zespół liszaja rumieniowatego w przebiegu leczenia pronestylem (Lupus erythematosus in the course of treatment with procainamide: report of a case) Dąbrowska B., Łapińska K., Błaszczyk M. Kardiologia Polska 1971,14(3),316-20

4. Acute myocardial infarction – complications and management Januszewicz W., Chlebus H., Preibisz J., Popławska W., Rymaszewski Z., Łapińska K. Pol.Med.J. 1971,10(5),1053-60

3. Zastosowanie ksylokainy w leczeniu zaburzeń rytmu serca (Xylocaine in the therapy of arrhythmia) Łapińska K., Popławska W. Kardiologia Polska 1970,13(1),103-106

2. Świeży zawał – powikłania i metody postępowania (Recent myocardial infarct: complications and management) Januszewicz W., Chlebus H., Preibisz J., Popławska W., Rymaszewski Z., Łapińska K. Pol.Arch.Med.Wewn. 1970,45(4),541-7

1. Ocena skuteczności ksylokainy w leczeniu zaburzeń rytmu serca (Evaluation of the efficiency of xylocaine in the therapy of arrhythmia) Popławska W., Preibisz J., Łapińska K. Polski Tygodnik Lekarski 1970,25(8),295-297

Continuous Medical Education (in cardiology)

1. European Society of Cardiology congress on-line 2020

2. The 2nd Congress on Hypertension in Children and Adolescents, 24-28.05.2019, Warsaw

3. Conference Polish Society of Hypertension, Gdańsk 2018 

4. Conference „Warszawskie Dni Kardiologii Akademickiej” 2017

5. Congress European Society of Cardiology, Amsterdam 2013

6. Media Workshop for Journalist, Frankfurt 2012

7. Media Workshop for Journalist (Acute coronary syndrome treatment), Frankfurt 2011

8. European Society of Cardiology congress, Paris 2011

9. Conference „Warszawskie Dni Kardiologii Akademickiej” 2010

10. American College of Cardiology Congress, Atlanta 2010

11. Konferencja R3I, Paris 2009

12. Conference „Warszawskie Dni Kardiologii Akademickiej” 2009

13. Conference about hypertension treatment, Budapest 2009

14. American Heart Association Congress, New Orleans 2008

15. World Congress of Cardiology, Buenos Aires 2008

16. American Heart Assoctiation Congress, Orlando 2007

17. European Society of Cardiolgy Congress, Vien 2007

18. Media summit about cardiometabolic syndrome, Paris 2006

19. American Heart Association Congress, Dallas 2005

20. American Society of Hypertension Congress, San Francisco 2005

21. Interamerican Society of Hypertension Congress, Cancun 2005

22. Polskie Towarzystwo Kardiologiczne Congress 2004

23. European Society of Hypertension Congress, Paris 2004

24. Interamerican Society of Hypertension Congress, São Paulo 2004

25. European Society of Hypertension/International Society of Hypertension Congress, Prague 2002

26. European Society of Cardiology Congress, Berlin 2002

27. European Society of Cardiology Congress, Stockholm 2001

28. European Society of Hypertension Congress, Milan 2001

29. European Society of Hypertension Congress, Goeteborg 2000

30. Polskie Towarzystwo Kardiologiczne Congress 1999

31. European Society of Cardiology Congress, Barcelona 1999

32. Fourth Cardiological Conference, Budapest 1998

33. Polskie Towarzystwo Kardiologiczne Congres 1995

34. Polskie Towarzystwo Kardiologiczne Conference, Polanica Zdrój 1980

35. Advanced Echocardiography Course, London 1979

36. Polskie Towarzystwo Kardiologiczne Conference, Warszawa 1977

37. Polish Medicines Conference, Novosibirsk 1975

38. Polskie Towarzystwo Kardiologiczne Conference, Bydgoszcz 1971

39. Polskie Towarzystwo Kardiologiczne Conference, Łódz 1970

The lectures given by Krystyna Knypl for medical professoionals and general public

1. Seminarium o nadciśnieniu tętniczym dla lekarzy Okręgowej Izby Lekarskiej, Warszawa 03.2019 (Seminar about hypertension for doctors of the District Medical Chamber)

2. Media i transplantologia – konferencja Polskiego Stowarzyszenia Koordynatorów Transplantacyjnych, on-line, Zabrze 21.04.2018 https://www.photoblog.com/mimax2/2018/04/22/22042018-i-had-a-lecture-entitled-media-and-transplantation/ (Media and Transplantology – a conference of the Polish Association of Transplant Coordinators, on-line)

3. Nadciśnienie tętnicze – dla portalu Konsylium24.pl/Kompendium, Warszawa 28.05.2014, on-line) (Arterial hypertension – for www.konsylium24.pl/Kompendium)

4. Wykład dla Kolegium Lekarzy Rodzinnych – Zmienne i trudne cele leczenia hipotensyjnego, Warszawa 05.2012 (Lecture for the College of General Practitioners – Variable and difficult goals of hypotensive treatment)

5. Czy istnieje wolność wyboru? Warszawa 4.02.2012, Rotary Club (Is there freedom of choice?)

6. Wykład dla Okręgowej Izby Radców Prawnych – Czy wiesz, co jesz? Warszawa 06.2011 (Do you know what you eat? Lecture for the District Chamber of Legal Advisors)

7. Czy wiesz, co jesz? Wykład dla Okręgowej Izby Radców Prawnych, Warszawa 02.2011 (Do you know what you eat? Lecture for the District Chamber of Legal Advisors).

8. Nadciśnienie tętnicze i niewydolność krążenia – podstawowe pojęcia i definicje – wykład dla przedstawicieli medycznych, Warszawa 02.2010 (Hypertension and circulatory failure – basic concepts and definitions – lecture for medical representatives)

9. Zalety stosowania preparatu Dironorm na podstawie badań HAMLET i ALFES – wykład dla lekarzy, Gdańsk 2010 (Advantages of using Dironorm based on HAMLET and ALFES tests – lecture for doctors)

10. Wykład publiczny – Jak być aktywnym seniorem, Warszawa 6.02.2010 (Active Senior – public lecture at the Public Library)

11. Jak dbać o swoje serce i ciśnienie krwi? – dla przedstawicieli medycznych, Warszawa 2010 (How to take care of your heart and blood pressure? – for medical representatives)

12. Wykład publiczny – Jak być aktywnym seniorem, Biblioteka Publiczna przy pl. Narutowicza, Warszawa 02.2010 (Active Senior – public lecture at the Public Library)

13. Miejsce preparatów złożonych w terapii nadciśnienia tętniczego – dla lekarzy, Gdańsk 17.10.2010 (The place of complex preparations in hypertension therapy – for doctors)

14. Wykład publiczny  – Jak być aktywnym seniorem, Biblioteka Publiczna przy pl. Narutowicza, Warszawa 6.02.2010 (Active Senior – public lecture at the Public Library)

15. O diecie polskiej i śródziemnomorskiej – dla lekarzy, Toruń 9.08.2009 (About the Polish and Mediterranean diet – for doctors)

16. Infekcje górnych i dolnych dróg oddechowych – dla Okręgowej Izby Farmaceutów, Gdańsk 2009 (Upper and lower respiratory tract infections – for the District Chamber of Pharmacists)

17. Infekcje górnych i dolnych dróg oddechowych – dla Okręgowej Izby Farmaceutów, Częstochowa 03.2009 (Upper and lower respiratory tract infections – for the District Chamber of Pharmacists)

18. Aktywny senior – wykład publiczny, Biblioteka Publiczna przy pl. Narutowicza, Warszawa 20.10.2009 (Active Senior – public lecture at the Public Library)

19. O czym często zapominamy lecząc nadciśnienie tętnicze – dla lekarzy, Kielce 2009 (What we often forget when treating arterial hypertension – for doctors)

20. Ryzyko rezydualne w chorobach układu krążenia – dla lekarzy, Kielce 2009 (Residual risk in cardiovascular diseases – for doctors)

21. O czym często zapominamy lecząc nadciśnienie tętnicze – dla lekarzy, Olsztyn 2009 (What we often forget when treating arterial hypertension – for doctors)

22. Ryzyko rezydualne w chorobach układu krążenia – dla lekarzy, Olsztyn 2009 (Residual risk in cardiovascular diseases – for doctors)

23. O czym często zapominamy lecząc nadciśnienie tętnicze – dla lekarzy, Bydgoszcz 2009 (What we often forget when treating arterial hypertension – for doctors)

24. Ryzyko rezydualne w chorobach układu krążenia – dla lekarzy, Bydgoszcz 2008 (Residual risk in cardiovascular diseases – for doctors)

25. O czym często zapominamy lecząc nadciśnienie tętnicze – dla lekarzy, Poznań 20.12.2008 (What we often forget when treating arterial hypertension – for doctors)

26. Ryzyko rezydualne w chorobach układu krążenia dla lekarzy, Poznań 20.12.2008 (Residual risk in cardiovascular diseases – for doctors)

27. O czym często zapominamy lecząc nadciśnienie tętnicze – dla lekarzy, Wrocław 12.2008 (What we often forget when treating arterial hypertension – for doctors)

28. Pacjent z nadciśnieniem tętniczym i cukrzycą w gabinecie lekarza POZ, Białystok, 21.04.2006 (Patient with arterial hypertension and diabetes in the office of a family doctor)

29. Wykład publiczny dla dziennikarzy – O nadciśnieniu, Warszawa 7.06.2005 (Public lecture for journalists – About hypertension)

30. Indywidualizacja terapii hipotensyjnej – dla członków Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego, Warszawa 25.02.2003 (Individualisation of hypotensive therapy – for members of the Polish Pharmaceutical Society)

31. Metody pomiaru ciśnienia tętniczego krwi i interpretacja wyników – dla członków Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego, Warszawa 11.02.2003 (Methods of measuring blood pressure and interpretation of results – for members of the Polish Pharmaceutical Society)

32. Indywidualizacja terapii hipotensyjnej – dla przedstawicieli medycznych, Warszawa 10.09.2001 (Individualisation of hypotensive therapy – for medical representatives)

33. Rola prawidłowego żywienia w chorobach układu krążenia – dla pielęgniarek, Warszawa 05.1998 (The role of proper nutrition in cardiovascular diseases – for nurses)

34. Применение адренергических блокаторов в лечении сердечно-сосудистых заболеваний (Rola leków blokujących receptory adrenergiczne w leczeniu chorób układu krążenia) – wykład wygłoszony w języku rosyjskim z okazji Tygodnia Leków Polskich w Nowosybirsku 05.1975 (The role of adrenergic receptor blocking drugs in the treatment of cardiovascular diseases – lecture presented in Russian language on the occasion of Polish Medicines Week in Novosibirsk)

35. Przypadek raka kory nadnerczy z hiperaldosteronizmen – na posiedzeniu Polskiego Towarzystwa Internistów Polskich, Warszawa 1972 (A case of adrenal gland tumor cancer with hyperaldosteronism – at the meeting of the Polish Society of Polish Internal Medicine) ■

GdL 11_2020

Wspominając prof. Normana M. Kaplana

Szczegóły

Kategoria: Medycyna oparta na wspomnieniach

Opublikowano: piątek, 09.10.2020, 14:53

Odsłony: 2095

Najwybitniejszy współczesny hipertensjolog był wnukiem rabina z Polski

Krystyna Knypl

W historii rozwoju kardiologii oraz hipertensjologii spotykamy wiele osób, które swą karierę zawodową realizowały w Stanach Zjednoczonych, ale wywodziły się z rodzin związanych z Polską. Przykładem może być prof. Norman Mayer Kaplan (1931-2020), autor znakomitego i ponadczasowego podręcznika Kaplan’s Clinical Hypertension, który przetłumaczono na 10 języków, w tym polski¹.

Czytaj więcej: Wspominając prof. Normana M. Kaplana

Moje spotkania z kardiologią

Szczegóły

Kategoria: Medycyna oparta na wspomnieniach

Opublikowano: środa, 16.09.2020, 16:36

Odsłony: 2250

Kongresy Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego, publikacje, refleksje

Krystyna Knypl

Kardiologia jest dziś rozległą i dynamicznie rozwijającą się specjalizacją i można by sądzić, że zawsze tak było. Warto jednak przypomnieć, że kardiologia to młodsza siostra interny. Zrobiła wielką karierę na całym świecie i zdecydowanie zdystansowała najstarszą przedstawicielkę specjalizacji lekarskich.

Czytaj więcej: Moje spotkania z kardiologią

Kongresy European Society of Cardiology – wczoraj, dziś, jutro

Szczegóły

Kategoria: Medycyna oparta na wspomnieniach

Opublikowano: sobota, 05.09.2020, 15:31

Odsłony: 1440

Krystyna Knypl

Zakończony 1 września 2020 roku kongres European Society of Cardiology przejdzie do historii z wielu powodów. Był to pierwszy kongres wyłącznie on-line, dostępny dla członków towarzystwa bezpłatnie, który zgromadził rekordową liczbę uczestników z całego świata.

Czytaj więcej: Kongresy European Society of Cardiology – wczoraj, dziś, jutro

Wspominając prof. Marka Sznajdermana (1929-2020)

Szczegóły

Kategoria: Medycyna oparta na wspomnieniach

Opublikowano: czwartek, 20.08.2020, 17:03

Odsłony: 1614

Bohaterska i szlachetna droga życiowa

Krystyna Knypl

Życiorysy osób z pokolenia moich nauczycieli medycyny są kartami historii, na których ciągle odkrywamy dotychczas nieznane fakty. Poszukiwania bliższych danych o kolejach losu profesora Marka Sznajderman pozwoliły mi dostrzec, że łączą nas nie tylko wspólnie spędzone chwile w Państwowym Szpitalu Klinicznym nr 1 przy ulicy Nowogrodzkiej w Warszawie, ale także coś bardzo unikatowego, a mianowicie zbieżność wojennych losów mojego ojca i profesora – obaj byli więźniami obozu koncentracyjnego w Sachsenhausen. Choć w rodzinnych rozmowach nieczęsto powracali do tego okresu swojego życia, to jesteśmy zobowiązani do pamiętania o ich przeżyciach oraz cierpieniach i przekazywania świadectwa następnym pokoleniom.

Czytaj więcej: Wspominając prof. Marka Sznajdermana (1929-2020)

Wspominając Poliklinikę CSK AM w Warszawie

Szczegóły

Kategoria: Medycyna oparta na wspomnieniach

Opublikowano: czwartek, 20.08.2020, 12:53

Odsłony: 1320

 Krystyna Knypl

Tempo zmian we współczesnym świecie jest tak duże, że aby nadążyć z realizacją naszego hasła #swiat_sie_zmienia_pisz_wspomnienia i uchronić od zapomnienia dawną, ale niezbyt odległą przeszłość, włączamy tryb wspomnień ciągły. Każdy dzień przynosi nowe szczegóły, a przeszukiwanie zasobów internetu pozwala scalać porozrzucane fragmenty.

Czytaj więcej: Wspominając Poliklinikę CSK AM w Warszawie

Wspominając dr Zuzannę Kowalską-Majewską

Szczegóły

Kategoria: Medycyna oparta na wspomnieniach

Opublikowano: niedziela, 19.07.2020, 23:49

Odsłony: 1458

Kobieta wspaniała i pomocna

Krystyna Knypl

Talent lekarski, poczucie humoru, a przede wszystkim życzliwość i pomocna postawa wobec innych ludzi to cechy, które zawsze będą mi się kojarzyły z dr Zuzanną Kowalską-Majewską. Nasze drogi lekarskiej zbiegły się pod często wspominanym nie tylko na łamach „Gazety dla Lekarzy”, ale także w koleżeńskich rozmowach, adresem Nowogrodzka 59 w Warszawie. Wspólne dyżury, rozmowy, spotkania koleżeńskie, wydarzenia w naszym życiu osobistym – śluby i narodziny dzieci to był nasz ówczesny świat.

Czytaj więcej: Wspominając dr Zuzannę Kowalską-Majewską

Wspominając profesor Zofię Żukowską

Szczegóły

Kategoria: Medycyna oparta na wspomnieniach

Opublikowano: czwartek, 09.07.2020, 13:41

Odsłony: 1900

Ścieżka naukowej kariery na Georgetown University

Krystyna Knypl

Prof. Zofia Żukowska (1949-2012) pozostaje w mojej pamięci w dwóch barwnych wspomnieniach, z których pierwsze związane jest z naszą wspólną pracą w Państwowym Szpitalu Klinicznym nr 1 przy ulicy Nowogrodzkiej 59 w Warszawie, a drugie z jej przyjazdem do kraju po kilku latach pobytu w Stanach Zjednoczonych. Dwa światy i dwa różne klimaty.

Czytaj więcej: Wspominając profesor Zofię Żukowską

Wspominając profesora Stanisława Filipeckiego

Szczegóły

Kategoria: Medycyna oparta na wspomnieniach

Opublikowano: niedziela, 05.07.2020, 13:40

Odsłony: 1820

Mistrz trafnej diagnozy i dobrej rady

Krystyna Knypl

Kolejnym mistrzem w medycynie spotkanym podczas mojej pracy w Państwowym Szpitalu Klinicznym nr 1 przy ulicy Nowogrodzkiej 59 w Warszawie jest prof. Stanisław Filipecki (1927-2007). Podobnie jak innych osób wspominanych na naszych łamach los profesora był tragicznie naznaczony przez II wojnę światową. Stracił ojca w Powstaniu Warszawskim.

Czytaj więcej: Wspominając profesora Stanisława Filipeckiego

Artykuły z GdL o polskiej misji medycznej w Korei Północnej cytowane w piśmiennictwie międzynarodowym!

Szczegóły

Kategoria: Medycyna oparta na wspomnieniach

Opublikowano: czwartek, 25.06.2020, 16:51

Odsłony: 1701

Krystyna Knypl

Poruszane ostatnio wątki o potrzebie dokumentowania historii polskiej medycyny mają szalenie sympatyczny ciąg dalszy! W 2014 roku napisałam dwa artykuły poświęcone polskiej misji medycznej w Korei Północnej: https://gazeta-dla-lekarzy.com/index.php/wybrane-artykuly/84-polska-misja-medyczna-w-korei-czesc-1, https://gazeta-dla-lekarzy.com/index.php/wybrane-artykuly/420-szpital-polskiego-czerwonego-krzyza-w-korei-polnocnej-2.

Czytaj więcej: Artykuły z GdL o polskiej misji medycznej w Korei Północnej cytowane w piśmiennictwie...

Teoria mozaikowa. Stolica jest tylko jedna?

Szczegóły

Kategoria: Medycyna oparta na wspomnieniach

Opublikowano: środa, 03.06.2020, 16:39

Odsłony: 1902

Krystyna Knypl

Stolicą współczesnej hipertensjologii jest Mediolan – miasto uniwersyteckie na północy Włoch, o wielowiekowej tradycji, szczycące się wspaniałymi zabytkami architektury oraz malarstwa, a także słynną operą La Scala. Mediolan jest od wielu wieków miastem artystycznych i intelektualnych wyzwań, nic więc dziwnego, że tam właśnie powstało w 1983 roku European Society of Hypertension (ESH).

Mediolan z widokiem na Duomo

Czytaj więcej: Teoria mozaikowa. Stolica jest tylko jedna?

Egzaminy z chorób wewnętrznych i macierzyństwo

Szczegóły

Kategoria: Medycyna oparta na wspomnieniach

Opublikowano: czwartek, 16.04.2020, 16:16

Odsłony: 1335

Krystyna Knypl

Sięgając po stare publikacje medyczne oraz wspomnienia, zawsze cieszę się, że są dostępne, bo dzięki nim można odtworzyć to, co minęło bezpowrotnie.
Współczesne czasy, wprawdzie bez cenzury, charakteryzuje specyficzna selekcja – bibliografia medyczna zbyt często odzwierciedla relacje de facto biznesowe (ubrane w szatki nauki lub edukacji), a nie koleżeńskie. A przecież poza biznesem jest jeszcze w życiu każdego z nas miejsce na przyjaźń, wdzięczność, serdeczną pamięć, życzliwość. I taki właśnie jest klucz moich wspomnień.

Czytaj więcej: Egzaminy z chorób wewnętrznych i macierzyństwo

Lekarski szlak dr. hab. n. med. Jacka J. Preibisza

Szczegóły

Kategoria: Medycyna oparta na wspomnieniach

Opublikowano: piątek, 10.04.2020, 17:34

Odsłony: 2454

Krystyna Knypl

Praktyka lekarska w Warszawie, Oranie i Nowym Jorku to droga, którą przebył w swym życiu zawodowym dr hab. Jacek J. Preibisz (1933-2016). Na warszawskim odcinku tej drogi miałam okazję współpracować z nim zarówno w Państwowym Szpitalu nr 1 przy ulicy Nowogrodzkiej 59, jak i w Poradni Zakładowej Hoteli „Orbis” Europejski-Bristol-Victoria

Czytaj więcej: Lekarski szlak dr. hab. n. med. Jacka J. Preibisza

Gdy alfabet nowego języka przypomina ci chromosomy

Szczegóły

Kategoria: Medycyna oparta na wspomnieniach

Opublikowano: poniedziałek, 30.03.2020, 11:18

Odsłony: 2245

O dr Ziucie Śmietańskiej, dr Marii Rycerowej, dr. Leonie Stachu

Do trzech razy sztuka – powiedziałam sobie i po napisaniu wspomnienia o prof. Henryku Chlebusie (http://gazeta-dla-lekarzy.com/index.php/wybrane-artykuly/889-profesor-henryk-chlebus) oraz prof. Jolancie Chodakowskiej (http://gazeta-dla-lekarzy.com/index.php/wazniejsze-nowosci/931-wspominajac-prof-dr-hab-n-med-jolante-chodakowska) rozpoczęłam kolejny internetowy research na temat kolegów poznanych na początku mojej drogi lekarskiej.

Czytaj więcej: Gdy alfabet nowego języka przypomina ci chromosomy

Wspominając prof. dr hab. n. med. Jolantę Chodakowską

Szczegóły

Kategoria: Medycyna oparta na wspomnieniach

Opublikowano: piątek, 13.03.2020, 12:13

Odsłony: 3210

Twórczyni najlepszych teorii

Krystyna Knypl

Kontynuując przywilej wieku dojrzałego, jakim jest wspominanie czasów minionych, dzisiejszy felieton dedykuję prof. Joli Chodakowskiej, którą miałam zaszczyt i przyjemność spotkać w początkach mojej drogi zawodowej.

Czytaj więcej: Wspominając prof. dr hab. n. med. Jolantę Chodakowską

Nie lataj za wysoko, bo cię nie zauważą

Szczegóły

Kategoria: Medycyna oparta na wspomnieniach

Opublikowano: wtorek, 04.02.2020, 13:46

Odsłony: 2501

Krystyna Knypl

Praca nad książką Zaczęło się w Zakopanem opisującą dzieje mojej rodziny jest źródłem wspomnień i refleksji. Poszukiwania w zasobach internetowych pozwalają na odkrywanie nowych informacji i pokazują szersze konteksty czasów minionych.

Czytaj więcej: Nie lataj za wysoko, bo cię nie zauważą

Wspominając profesora Henryka Chlebusa

Szczegóły

Kategoria: Medycyna oparta na wspomnieniach

Opublikowano: wtorek, 04.02.2020, 12:26

Odsłony: 2532

Pisanie wspomnień jest miłym przywilejem wieku dojrzałego

Krystyna Knypl

Tym razem wracam do początków mojej drogi zawodowej, na której miałam zaszczyt spotkać profesora Henryka Chlebusa. Był on życzliwym i oddanym opiekunem młodych lekarzy rozpoczynających swoją karierę na ścieżkach zawodowych i naukowych.

Czytaj więcej: Wspominając profesora Henryka Chlebusa

Międzynarodowy Dzień Pamięci o Ofiarach Holokaustu

Szczegóły

Kategoria: Medycyna oparta na wspomnieniach

Opublikowano: piątek, 24.01.2020, 16:49

Odsłony: 2244

Wspomnienia moich pacjentów

Krystyna Knypl

W latach 90. pracowałam w Poradni dla Kombatantów, która służyła pomocą osobom z różnych środowisk, które przeżyły II wojnę światową. Jednym z fragmentów wywiadu lekarskiego były informacje o przeszłości wojennej i dzięki temu mogłam poznać koleje losu moich pacjentów.

Czytaj więcej: Międzynarodowy Dzień Pamięci o Ofiarach Holokaustu

O moim Ojcu Józefie Łapińskim

Szczegóły

Kategoria: Medycyna oparta na wspomnieniach

Opublikowano: środa, 01.01.2020, 22:21

Odsłony: 2216

Zachowajmy pamięć

Krystyna Knypl

Historia, tradycja, pamięć o przeszłości – to ważne składowe naszej tożsamości, o których często zapominamy w pogoni za... no właśnie, za czym? Przejmujemy się błahymi sprawami podsuwanymi przez codzienność, a tymczasem ważne sprawy, jakimi są nasze dzieje i tożsamość, umykają z pamięci. Młode pokolenie często nie rozumie pojęć, zdarzeń jakie miały miejsce kilkadziesiąt lat temu. Szczególnie ważne jest zachowanie w naszej pamięci i przekazywanie następnym pokoleniom informacji o czasach II wojny światowej, o dramacie pokolenia naszych dziadków i rodziców. W wielu domach są dokumenty, fotografie, opisy cierpień, jakich doznawali więźniowie niemieckich nazistowskich obozów koncentracyjnych. W moim domowym archiwum odnalazłam kilka dokumentów o moich rodzicach.

Czytaj więcej: O moim Ojcu Józefie Łapińskim

Nadciśnienie tętnicze – raport o związkach osobistych z hipertensjologią

Szczegóły

Kategoria: Medycyna oparta na wspomnieniach

Opublikowano: piątek, 06.09.2019, 22:32

Odsłony: 1830

Krystyna Knypl

Raporty i nieformalne związki są teraz na czasie. Moje relacje z hipertensjologią mają charakter luźnego związku pełnego gorących uczuć, odejść i niespodziewanych powrotów… samo życie!
Współczesna hipertensjologia za matką ma internę, za ojca postęp wiedzy, a za starszą siostrę kardiologię. Matka interna nie każdemu dała szansę zostania kardiologiem, nawet gdy się o nią ubiegał, to słyszał w odpowiedzi, że jego znakomite miejsce pracy nie wymaga posiadania specjalizacji z kardiologii. Nie pozostawało nic innego, jak słuchać frazy byłem u internisty, który skierował mnie do specjalisty i czekać na lepsze czasy, które po latach nadeszły. Spójrzmy na zagadnienie w historycznej perspektywie.

Czytaj więcej: Nadciśnienie tętnicze – raport o związkach osobistych z hipertensjologią

50 lat minęło

Szczegóły

Kategoria: Medycyna oparta na wspomnieniach

Opublikowano: sobota, 04.05.2019, 19:43

Odsłony: 2465

Krystyna Knypl

Złoty Dyplom Lekarza – minęło 50 lat od ukończenia przeze mnie studiów na Wydziale Lekarskim Akademii Medycznej w Warszawie. Wykruszone drobinki złota na granatowej płóciennej okładce przypominają o upływie czasu. Także orzeł bez korony mówi, że karierę zawodową rozpoczynałam w zupełnie innej epoce, można nawet powiedzieć, że w pewnym sensie w innym kraju.

Czytaj więcej: 50 lat minęło